R. I. Toshmuhamedov

bering va chizib oling.
Boshoqda sog‘lom donlar bilan bir qatorda uch qirrali qattiq shoxcha shakli­
da, sirti qo‘ng‘ir-gunafsha, ichi oq rangda, uzunligi 2-3 sm, diametri 3-5 mm li
sklerotsiylar bo'ladi.
Sklerotsiy ko'ndalang kesigidan tayyorlangan preparat bir tomchi glitserin
tomizilgan buyum oynasiga qo'yiladi va qoplagich oyna bilan yopiladi. Preparat
mikroskopning katta obyektivi orqali qaraladi. Kesilgan zamburug' gifalarining
uchburchak shaklidagi hujayrasi rasmi chizib olinadi.
Qishda sklerotsiy donlar bilan birga tinch davmi o'tkazadi, bahorda esa o'sib
rivojlana boshlaydi.
Sklerotsiyda boshchasimon stromalami, bo'yiga kesilgan kesikning sirtqi qa­
vatida stroma to'qimasi chuqurliklarida yarim yopiq peritetsiyni ko'rish mumkin.
Peritetsiylarda esa 8 ta askosporali ipsimon uzun xaltachalaming joylashganligini
ko'rish mumkin.
Mustahkamlash uchun savollar
1. Askomitsetsimonlar sinfi deb nomlanishiga sabab nima?
2. Aska va askosporalar qanday hosil bo'ladi?
3. Meva tana nima?
4. Qanday zamburug' «Oidium» kasalligi yuzaga kelishiga sababchi bo'ladi?
5. Sklerotsiy nima? Shox-kuya zamburug'ining hayotiy sikli qanday o'tadi?
6. Shox-kuya qanday mevatanaga ega?
2-ish. Kerakli materiallar: 
petsitsa namunasi, uning quritilgan apotetsiyi. Fik-
satsiyalangan petsitsa. Tayyor preparatlar: turli mevalar etida joylashgan skleroti-
niya.
Umumiy tushuncha
Petsitsa (Peziza) diskomitsetnamolar (Discjmycetalales) qabilasiga mansub
bo'lib, daraxt atrofidagi tuproqda va daraxt qoldiqlarining chiriyotgan yerida
uchraydigan saprofit zamburug'idir (26-rasm).
Sklerotiniya olma, olxo'ri, shafitoli va boshqa mevali daraxtlarining meva va
www.ziyouz.com kutubxonasi

---