R. I. G im u s h, F. M. M a t m u r o d o V

2.2-chizma. 
K orxonaning 
ITM 
sxem asi.
J a r a y o n
B o s q i c h
P o g ' o n a
X a r a j a t
S a m a r a
F u n d a m e n t a l
t a d q i q o t l a r
T a d q i q o t
G ' o y a l a r n i t a n l a s h
I s h l a n
t a d c
i s h d a g i
i q o t
A m a l i y t a d q i q o t
A m a l i y t a d q i q o t
I s h l a n m a
T e x n i k - i q t i s o d i y
t a l a b
I s h l a b c h i q a r i s h g a
t a t b i q e t i s h
E s k i z v a i s h c h i
l o v i h a l a s h
I s h l a b
c h i q a r i s h
T a j r i b a n a m u n a s i n i
\
s,
t a y y o r l a s h
Y a l p i i s h l a b
c h i q a r i s h
2.3-chizm a. 
Yangi m ahsuiot ishlab chiqarishni ta d q iq o t-tex n o lo g ik sik ii sxem asi.
75

---

— texnik xizm at k o ‘rsatishni tashkil etish;
-- yangilikni tijorat to m o n id an asoslanishi, sotish hajm i m ah su lo tn ing
rentabilligi ehtiyoji va talabni qondirilash darajasini sotish m etodlari va 
kanallariga aks beruvchi m ahsulot u ch u n m arketing dasturi asosida yangi 
m ahsulotni ishlab chiqarishga kiritish haqida qaro r qabul qilish.
Innovatsiya jarayonini boshqarish tizim i (2.2, 2.3-chizm a). In n o v a t­
siya jarayonini boshqarish obyekti texnik siyosatni ishlab chiqish u ch un
yuqori darajada maxsuslashtirilgan b o ‘lim lar, ya’ni uyushm alarni, kom itet- 
larni yoki ishchi guruhini tuzishni taxm in qiladi:
— inovatsion faoliyatni nazorat qilish uchun yangi m ahsulot bo'lim larini 
va m arkazlashgan xizm at ko'rsatishni tashkil etish;
— yangi m ahsulot yaratish u ch u n m aqsadli loyiha g u ru hlarini yoki 
m arkazlarni belgilash;
— ishlab chiqarish b o ‘lim larida m avjud b o 'lg an II K I, laboratoriyalar, 
ilmiy m arkazlar b o ‘lim larining rolini oshirish;
— innovatsion faoliyatni rag'batlantiruvchi maxsus fondlarni va ven- 
ch u r b o ‘lim larni tashkil etish;
— yangilik kiritish sohasida m aslahat berish xizm atlarini tashkil etish;
— yangi texnologiyani o'zlashtirish m uam m osi bilan sh u g ‘ullanuvchi 
maxsus tarm oqli laboratoriyalarini yaratish.
Tovar yangi xususiyatlari bilan ishlab chiqarilishi va taqsim lanishi uni 
m ukam m al assortim entgaqo'shsa, odatda, yangi m ahsulot deyiladi. Mavjud 
m ahsulotlarni m ukam m allashtirish bunga kirm aydi. Yangi m ahsulot yoki 
prinsipial yangi m ahsulotlar yoki tovarning o ‘zi o'zg arm ag an h old a yangi 
m exanizm lar, m oslatgichlar kom binatsiyasi b o lish i m um kin.
Innovatsion jarayonning m aqsadlari:
— kashfiyotning yangi texnik yechim ini yechish va yaratishni izlash;
— ilmiy izlanish va tajriba konstruktorlik kashfiyotlar o ‘tkazish;
— m ahsulotni seriyali ishlab chiqarishni sikllashtirish;
— paralell tayyorgarlik va sotishni tashkil yetish;
— yangi to v am i bozorga kiritish;
— m ah su lo tn in g bardoshliligini oshirish, tex no logiyalarni m u k am ­
m allashtirish y o ‘li bilan yangi bozorlarda m ustahkam lanish.
H a r qanday ishni tashkil qilish zarur. Tashkil etish innovatsion m enej- 
m entga tegishlidir. Innovatsiyalarni boshqarishni tashkil etish ju d a katta 
aham iyatga ega. Innovatsion m enejm ent 0 ‘zbekistondagi tadbirkorlarga 
nisbatan yangi tushunchadir. Bozor iqtisodiyotiga o 'tish davrida m azkur 
faoliyat bilan davlat organlaridan to rtib pastki tabaqalardagi korxonalar 
har xil kichik biznes shaklida shug‘ullanm oqlari lozim . Innovatsiya m enej- 
m entini tashkil qilish bu yangiliklarni boshqarish tizim ida ko ‘rkam likni 
tashkil etish va tartibni o ‘rnatuvchi qoidalar m ajm uasidir. U ishning asosiy 
yo'nalishlarini aniqlaydi. 0 ‘zgaruvchan sharoitlarni hisobga olgan holda 
innovatsiyalarni boshqarish sistem asini kom pleks tahlili va loyihalashti- 
rishda q a t’iy t o ‘Ia aniqlangan tartiblarni o ‘rnatadi.
76

---

Ishlab chiqarish va iste ’m ol o ‘sgan k o ‘lam lari ilm iy-texnik taraqqiyot 
m ulkchilikning turli shakllari, m eh n at xarakterida sifatli o ‘zgarishlar, b o ­
zo r iqtisodiyotiga o ‘tish innovatsion m en ejm en tin i tashkil etishga ilmiy 
yondashuvni talab etadi.
B ozorning o b ro ‘si uning oxirgi hisobda m urakkab ilm iy m ahsulotlar- 
ni ishlab chiqarishni tashkil etish k o ‘lam ini aniqlash bilan belgilanadi. Bozor 
m unosabatlari innovatsiya o ‘sm asligi va un in g sam aradorligi oshm asligi 
bilan m a ’nosiz. S huning u ch u n innovatsion m en ejm en tn i tashkil etishni 
m ukam m allashtirish y o ‘li orqali innovatsiyalar sam aradorligini oshiruvchi 
zaxiralarni harakatga keltirish lozim .
In n o v atsio n m en ejm en tn i m u k am m allash tirsh n i boshqarish tashkil 
etishning nazariy va m etodologik asoslari ushbu so h ad a ilm iy izlanishlar- 
ni o ‘tk a z m a s d a n , y an g i ta s h k iliy tu z ilm a la rn i lo y ih a la s h tirm a s d a n , 
boshqaruvchi kadrlar, reklam a va axborot t a ’m ino tisiz boshqaruv qaror- 
larini asoslashni qabul qilishni va tashkil qilishni oshirib b o ‘lmaydi.
B ozor m unosabatlari bozorda ilm iy-texnikaviy m ahsulotlarn in g ha- 
rakatini tashkil qilishni iqtisodiy-ijtim oiy va huq u q iy boshqaruvni yanada 
m ukam m al tashkil qilinishini h am talab qiladi.