R e s p u b L i k a s I k o n s t I t u t s I y a s I n I

317

---

Jahon Konstitutsiyaviy huquqida 
absentizm 
deb ataladigan 
ibora mavjud bo‘lib, ushbu holat saylovlarda ovoz berishda va 
referendum da ixtiyoriy qatnashm aslikni bildiradi. Bunda 
saylovchilar o ‘z ixtiyorlari bilan saylovlarda qatnashmaydilar, 
chunki kim deputat b o iish i, kim davlat boshlig‘i b o iish i, 
qo‘yilgan masalaning qanday hal qilinishi ularni qiziqtirmaydi. 
Bu esa davlat barqarorligiga xavf soladigan darajadagi oqibat- 
larga olib kelishi m um kin. Buni 2002-yilda o ‘tkazilgan 
Fransiyadagi Prezidentlik saylovi misolida ham ko‘rish mumkin.
0
‘zbekistonda saylovchilarning ovoz berishdan ixtiyoriy voz 
kechish hollari ju d a kam uchraydi. So‘nggi parlam ent va 
Prezident saylovlarida va 2002-yil 27- yanvarda o'tkazilgan 
referendumda 90 foizdan ortiq saylovchi ovoz berishda ishtirok 
etganligi 0 ‘zbekistonda saylovchilarning siyosiy faolligi yuqori 
ekanligidan darak beradi.
3-§. Saylov huquqi tam oyillari
Saylov huquqi tamoyillari 
- bu saylov qonunchiligining 
shakllanish jarayoni, rivojlanishi va harakatlanishining bosh 
g‘oyasi, yetakchi mezonidir.
Respublikam izda saylov huquqining asosiy tam oyillari 
bevosita Konstitutsiyada belgilangan umumiy, teng, to ‘g‘ridan- 
t o ‘g ‘ri va y ash irin ovoz b erish d ir. M azk u r ta m o y illar 
qonunchiligimizda o ‘z aksini topgan b o iib , ularning amalga 
oshirilishining huquqiy mexanizmlari mamlakatimizda fuqaro­
larning davlat boshqaruvida bevosita va o ‘z vakillari orqali 
ishtirok etish imkoniyatini yaratishga qaratilgandir.
Umumiy saylov huquqi 
tamoyilida ijtimoiy kelib chiqishi, 
ijtimoiy va mulkiy mavqei, irqi va millati, jinsi, m aiu m o ti, 
tili, dinga munosabatidan q a t’i nazar 0 ‘zbekiston Respublikasi 
fuqarolari bevosita 18 yoshga to ig a n d a saylash huquqiga 
egadirlar. Sud tomonidan muomalaga layoqatsiz deb topilgan 
fuqarolar, sud hukmi bilan ozodlikdan mahrum etish joylarida 
saqlanayotgan shaxslar saylanishi m um kin emas. Chunki 
bunday shaxslar o ‘z xatti-harakatlari to ‘g‘risida o ‘zlariga hisob 
bera olmaydilar va saylovlarda qatnashish huquqidan ongli 
ravishda foydalana olmaydilar. Shuni ham ta ’kidlab o ‘tish 
lozimki, fuqaroligi boim agan shaxslar va 0 ‘zbekiston hududida 
yashovchi ajnabiy fuqarolar saylovlarda qatnashish va vakillik 
organlariga saylanish huquqiga ega emaslar.