R. D. Dusmuratov buxgalteriya hisobi

 
 
9.6-rasm. Tayyor mahsulotlarni baholash usullari. 
 
9.6. Savdo korxonalarida tovarlarni baholashning xususiyatlari 
Tovarlar savdo va umumovqatlanish korxonalarida quyidagi 
baholar bo‘yicha aks ettiriladi (9.7-rasm).
Ta’kidlash joizki, tovarlarning balansdagi qoldig‘i ularni hisobga 
olish variantidan qat’i nazar, xarid qiymati bo‘yicha aks ettiriladi. 
 
 
 
 
 
 
9.7-rasm. Savdo korxonalarida tovarlarni baholash usullari. 
Tovarlarni baholash 
Ulgurji baho bo‘yicha. Ushbu baho 
tannarx plyus tayyorlovchi korxona 
foydasi, ulgurji xaridorlar foydasiga 
chegirma(ustama)lardan iborat. 
Chakana baho bo‘yicha. Bu tovarlar 
aholiga donabay yoki mayda partiyalar 
bilan sotiladigan baho. U ulgurji baho, 
chakana savdo firmasining xarajatlarini 
qoplash uchun chegirma (ustama) va 
uning foydasidan iborat. 
Shartnoma bahosi bo‘yicha. Ushbu baho 
ishlab chiqaruvchi (sotuvchi) va xaridor 
o‘rtasidagi kelishuv bo‘yicha aniqlanadi. 
Erkin (bozor) bahosi bo‘yicha. Bu baho 
sotuvchi tomonidan bozor konyunkturasi, 
talab va taklifni hisobga olgan holda 
aniqlanadi. 
Xarid bahosi bo‘yicha. Bu baho bo‘yicha 
tovar sotib olinadi. 
Sotish bahosi bo‘yicha. Bu tovarlar 
ulgurji, mayda ulgurji va chakana 
sotiladigan baho
Tayyor mahsulotni baholash usullari 
Reja (normativ) tannarxi bo‘yicha 
Haqiqiy ishlab chiqarish tannarxi bo‘yicha 

---

248 
Nazorat savollari 
1. Baholash tushunchasini ta’riflang.
2. Bozor iqtisodiyoti sharoitida buxgalteriya hisobining axborot tizimini 
shakllantirish jarayonida baholash qanday o‘rin tutadi?
3. Baholanishi lozim bo‘lgan buxgalteriya hisobi obyektlariga nimalar 
kiradi? 
4. Materiallar kirim qilish paytida qanday baholanadi? 
5. Materiallarni chiqim qilish paytida qanday baholash usullari 
qo‘llaniladi va ularni tavsiflang? 
6. Asosiy vositalarni baholashning qanday usullarini bilasiz? 
7. Asosiy vositalar obyektining dastlabki qiymati qanday aniqlanadi? 
8. Asosiy vositalar obyektining qoldiq qiymati qanday aniqlanadi? 
9. Asosiy vositalar obyektining tiklash qiymati deganda nimani 
tushunasiz va uni aniqlashda qanday usullar qo‘llaniladi? 
10. Nomoddiy aktivlarni baholashning qanday usullarini bilasiz va 
ularni tavsiflang? 
11. Tayyor mahsulotlarni baholashning qanday usullari mavjud va ular 
qanday qo‘llaniladi? 
12. Savdo korxonalarida tovarlarni baholash usullari va ularning 
xususiyatlari qanday?