Р. Д. Дусмуратов – и ф. д., профессор Тараққиёт тасодиф эмас, балки заруратдир

Илмий-тадқиқотлар иқтисодий самарадорлигининг моҳияти

• Иқтисодий самара - илмий тадқиқотлар барча сфералари фаолият натижалари мажмуйи: меҳнат харажатларини тежаш; меҳнат шароитини яхшилаш; бўш вақтни купайтириш; фан – таълим ва маданият даражасининг ўсиши ва ҳ.;
• Самарадорлик мезонлари – белгиланган мақсадга эришиш учун харажатларни камайтириш; даромадни ошириш; ҳаёт сифатини ошириш ва ҳ.;
• Илмий тадқиқотлар самарадорлиги компонентлари: ижтимоий, инфляцион, иқтисодий, экологик.

Соф фойданинг қўшимча ўсиши

Бунда

ва - технологиялар (усуллар, воситалар)нинг янги ва базис вариантлари;

- янги ва базис вариантлар бўйияа 1 га ерга қилинган бевосита харажатлар.

•  

Келтирилган харажатларни тежаш бўйича аниқланадиган йиллик иқтисодий самара (ИС)

Бунда

ва - маҳсулот бирлигининг базавий ва янги вариантлар бўйича таннархи, минг сўм;

- базис ва янги вариантдаги солиштирма (маҳсулот бирлиги ҳисобига) капитал қўйилмалар, минг сўм;

- капитал қўйилмалар самардорлигининиг норматив коэффициенти;

-ҳисобот йилида олинган (ишлаб чиқарилган) маҳсулот ҳажми, натурал бирликларда.

•  

Энергетик самарадорлик усули

• Бунда

- энергетик самардорлик коэффициенти;

- асосий маҳсулот ҳосилдорлиги, т/га;

- энергетик эквивалент, МДж/т;

Э – асосий маҳсулотни ишлаб чиқаришга сарфланган энергия миқдори, МДж/га.

•  

Меҳнатнинг энергетик самарадорлиги

Бунда,

- маҳсулотдаги алмаштирма энергия миқдори;

- маҳсулот ишлаб чиқаришга сарфланган энергиянинг моддийлашган миқдори;

- маҳсулот ишлаб чиқаришга қилинган бевосита меҳнат харажатлари

•  

Янги технология ва унинг элементлари самарадорлигини баҳолаш

Бунда

- жами ресурслар ва меҳнат харажатларининг бир бирлигига тўғри келадиган ҳосилдорлик улуши, кг/МДж;