Р 38 р 38 О. Д. Раҳимов, И. Х. Сиддиқов, М. О. Муродов. Ҳаёт фа

4.8. Фавқулотда вазиятлар вақтида иқтисодиѐт тармоқлари
объектларининг барқарор ишлашини таъминлаш 
Тармоқ, объект ѐки бирлашманинг ФВлар вақтида барқарор 
ишлаши деганда ФВ вақтида ҳам белгиланган ҳажмда ва 
номенклатурадаги маҳсулотни ишлаб чиқариши, маҳсулот ишлаб 
чиқариш билан шуғулланмайдиган тармоқларда эса –ўзининг 
функционал 
вазифаларини 
тўлиқ 
бажариш 
имконияти 
тушунилади. Ҳалокатлар ва фалокатлар юзага келишини олдини 
олиш, ишчи ходимларнинг ҳаѐти ва соғлиғини таъминлаш 
мақсадида зарар етказувчи омиллар таъсирини бартараф этиш, 
материал бойликларнинг нобуд бўлишини камайтириш, инженер-
техник, таъминот ва алоқа тизимлари кам ва ўртача даражада 
ишдан чиққан вақтларда, уларни тезкорлик билан қисқа 
муддатларда тиклаш ишларини амалга ошириш барқарорликни 
таъминлаш тадбирларига киради.
Барқарорликни таъминлаш қуйидаги турларга бўлинади: 
1. Объектнинг муҳандис-техник комплекси барқарорлиги. 
2. Иқтисодиѐт объектлари ишининг барқарорлиги. 
Ҳар қандай ташкилотнинг муҳандис-техник комплекси бино 
ва иншоотлар, технологик жиҳозлар, электр, сув ва газ
таъминоти, оқова сув тизими (канализация) ва иссиқлик 
таъминотларини ўз ичига олади.

---

245 
Объектнинг барқарор ишлаши асосан инженер-техник 
комплекснинг ФВлар вақтида қандай сақланишига боғлиқ.. 
Лекин, ФВлар шароитида маҳсулот ишлаб чиқаришнинг 
камайиши ѐки бутунлай тўхтаб қолиши қуйидаги сабаблар билан 
ҳам рўй бериши мумкин: 

ишлаб чиқариш ходимлари жароҳатланганда; 

кооперация бўйича таъминот бузилганда; 

ишлаб чиқаришни бошқариш ишончлилиги бузилганда.
ФВларда иқтисодиѐт объектларининг барқарор ишлашига 
қуйидаги омиллар таъсир этиши мумкин: 

ишчи-ходимлар ҳимоясининг ишончлилиги; 

асосий ишлаб чиқариш омилларининг вайрон этувчи 
омиллар таъсирига чидамлилиги; 

технологик жиҳозлар, электр таъминоти тизими, материал-
техник таъминот; 

қутқарув ва бошқа кечиктириб бўлмайдиган ишларни олиб 
бориш ишларига ҳамда ишлаб чиқаришни тиклашга тайѐргарлик; 

бошқаришнинг ишончли ва узлуксизлиги. 
ФВ лар вақтида иқтисодиѐт объектларининг барқарор 
ишлашини баҳолаш ишлари қуйидагиларни ўз ичига олади: 

мазкур районда юз бериш эҳтимоли юқори бўлган ФВларни 
аниқлаш; 

ФВларнинг зарар етказувчи омилларини таҳлил қилиш ва 
баҳолаш; 

иқтисодиѐт объектлари ва унинг элементлари тавсифларини 
аниқлаш; 

зарар етказувчи омилларнинг максимал таъсир даражасини 
аниқлаш; 

иқтисодиѐт объектлари барқарор ишлашини оширишга 
қаратилган асосий тадбирларни аниқлаш. 
ФВлар вақтида қуйидаги ҳолатларда объектлар ишдан чиққан 
ҳисобланади:

саноат объектлари – кучли бузилганда, вайрон бўлганда; 

аҳоли яшаш бинолари, жойлари – ўртача бузилиб, вайрон 
бўлганда; 

шахсий таркиб – ўртача оғирликда жароҳатланганда.

---

246 
ФВлар вақтида саноат объектларининг барқарор ишлашига 
таъсир этувчи омиллар: