Р 38 р 38 О. Д. Раҳимов, И. Х. Сиддиқов, М. О. Муродов. Ҳаёт фа

Ногиронлар меҳнатини муҳофаза қилиш. 
Иш берувчи 
белгиланган минимал иш жойлари ҳисобидан иш жойларига 
ишга жойлаштириш тартибида маҳаллий меҳнат органи 
томонидан йўлланган ногиронларни ишга қабул қилиши шарт.
ТМЭКнинг ногиронларга тўлиқсиз иш вақти режими ўрнатиш, 
уларнинг вазифасини камайтириш ва меҳнатнинг бошқа 
шартлари ҳақидаги тавсияларини бажариш иш берувчи учун 
мажбурийдир. 
I ва II гуруҳ ногиронларига меҳнатга ҳақ тўлаш 
камайтирилмаган ҳолда иш вақтининг ҳафтасига ўттиз олти 
соатдан ошмайдиган қисқартирилган муддати белгиланади. 

---

70 
I ва II гуруҳ ногиронларига ўттиз календарь кундан кам 
бўлмаган муддат билан йиллик узайтирилган асосий таътил 
берилади. 
Ногиронларни тунги вақтдаги ишларга, шунингдек иш 
вақтидан ташқари ишларга ва дам олиш кунларидаги ишларга 
жалб қилишга уларнинг розилиги билангина, башарти улар учун 
бундай ишлар тиббий тавсияларда тақиқланмаган бўлса, йўл 
қўйилади. 
3.1.8. Меҳнат муҳофазаси ва хавфсизлик техникаси 
бўйича ўқитиш 
Ишлаб чиқаришда фаолият кўрсатадиган ҳар бир ишчи ва 
ходим ўзига беркитилган ишни хавфсиз бажариши учун чуқур 
билимга эга бўлиши зарур. Бунинг учун эса уларни меҳнат 
муҳофазаси ва хавфсизлик техникаси бўйича малакали ўқитиш 
талаб этилади. 
Ишлаб чиқаришдаги барча ишчилар ишлаб чиқариш 
ишларининг характери ва хавфсизлик даражасидан қатъи назар 
меҳнат хавфсизлиги бўйича ўқитилиб, билимлари текширилиб 
кўрилгандан кейин ишга рухсат этилади. Ишчиларни меҳнат 
муҳофазаси ва хавфсизлик техникаси бўйича ўқитиш уларга 
йўриқномалар ўтиш орқали амалга оширилади. Йўриқномалар 
мазмуни, характери ва ўтказилиш даврига боғлиқ ҳолда 
қуйидаги турларга бўлинади:
Кириш йўриқномаси
. Кириш йўриқномасини корхонадаги 
хавфсизлик техникаси бўйича муҳандис корхона раҳбари ѐки бош 
муҳандис ҳамда касаба уюшмаси қўмитаси томонидан 
тасдиқланган дастур асосида ўтказади. Уни меҳнат муҳофазасига 
оид замонавий воситалар ва кўргазмали қуроллар билан 
жиҳозланган меҳнат муҳофазаси хоналарида ўтказиш мақсадга 
мувофиқ ҳисобланади.
Кириш йўриқномаси қуйидаги масалаларни ўз ичига олиши 
мумкин:
-корхонанинг иш режими ва ички тартиб қоидалари билан 
таништириш;
-меҳнат интизоми ва уни меҳнат хавфсизлигига таъсири; 
-меҳнат муҳофазаси бўйича жамоа шартномалари; 
-корхонада содир бўлган бахтсиз ҳодисалар ва уларни келиб 
чиқиш сабаблари; 

---

71 
-ѐнғинни олдини олиш тадбирлари; 
-электр хавфсизлигининг асосий қоидалари; 
-юкларни кўтариш ва туширишдаги, химикатлар ва 
кислоталар билан ишлашдаги хавфсизлик қоидалари; 
-ишга келиш ѐки ишдан қайтишдаги хавфсизлик қоидалари; 
-махсус кийим бошлар ва сақлаш қурилмаларидан 
фойдаланиш қоидалари;
-жароҳатланганларга биринчи тиббий ѐрдам кўрсатиш 
тартиб-қоидалари; 
-ичкиликбозликка қарши кўраш тадбирлари; 
-жамоа ўртасида маънавият ва маърифатни юксалтиришга 
қаратилган тадбирлар. 
Кириш йўриқномаси дастурига киритилиши лозим бўлган 
масалалар маҳаллий шароитлар, ишлаб чиқариш характери ва 
ишга қабул қилинган ишчининг касбига боғлиқ ҳолда қўшимча 
тадбирлар билан тўлдирилиши мумкин. Ушбу йўриқнома махсус 
журналга қайд этилиши лозим.