Quyosh tizimi va uning sayyoralari haqida umumiy ma’lumotlar

Saturn - Quyoshdan uzoqligi bo‘yicha oltinchi va Quyosh tizimidagi sayyoralar orasida o‘lchami va massasi bo‘yicha ikkinchi sayyora hisoblanadi. Saturn Quyoshdan o‘rtacha 1429 mln km masofada joylashgan. Aylanish davri - 29,46 yil. U 60 ta yo‘ldoshga ega.

• 
  Saturn - Quyoshdan uzoqligi bo‘yicha oltinchi va Quyosh tizimidagi sayyoralar orasida o‘lchami va massasi bo‘yicha ikkinchi sayyora hisoblanadi. Saturn Quyoshdan o‘rtacha 1429 mln km masofada joylashgan. Aylanish davri - 29,46 yil. U 60 ta yo‘ldoshga ega.
  
• 
  Saturn asosan gazdan (vodorod va geliy) tarkib topgan va qattiq yuzaga egamas. U gazli sayyoralar turkumiga kiradi. Saturnning ekvatorial radiusi 60300 km, qutbiy radiusi esa 54000 km; Saturn - Quyosh tizimidagi eng yassi sayyora. Planetaning massasi Yer massasidan 95 marta ortiq, ammo uning o‘rtacha zichligi 0,69 g/sm3 bo‘lib, shu tufayli Quyosh tizimi sayyoralari orasida zichligi suvnikidan ham past bo‘lgan yagona obyektdir. Saturn o‘z o‘qi atrofida 10 soat 39 minutda to‘liq aylanib chiqadi.
  
• 
  Saturn Quyosh tizimida baquvvat halqalar tizimiga ega. Bu halqalarning chetlari sayyora ekvatoridan 6,6 ming va 121 ming km masofalarda joylashgan.
  

YER SAYYORASI

• 
  F.N.Krasovskiy ma’lumotlari bo‘yicha Yerning o‘lchamlari quyidagicha:
  
• 
  Ekvatorial radius yoki katta yarim o‘q-6378,245 km
  
• 
  Qutbiy radius yoki kichik yarim o‘q-6356,863 km
  
• 
  O‘rtacha radius- 6371,110 km
  
• 
  Qutbiy siqiqlik- 1:298 yoki 21,36 km
  
• 
  Ekvatorial siqiqlik- 1:30000yoki 213m
  
• 
  Meridian uzunligi- 40008,550km
  
• 
  Ekvator uzunligi- 40075,696km
  
• 
  Yer yuzasining maydoni- 510083000km2
  

Yerning hajmi- 1083 x 1012 km3 Yer yuzasining 71% ni okeanlar va 29% ni quruqlik tashkil qiladi

Oy

• 
  Oy — Yerning yagona tabiiy yoʻldoshii. Yerdan oʻrtacha 384 400 km masofada joylashgan. Orbitasining ekliptika tekisligiga qiyaligi burchagi 5° 8' ni tashkil etadi. Oʻrtacha radiusii 1738 km, sirtidagi erkin tushish tezlanishi 1,62 m/s2. Oy Yer atrofida gʻarbdan sharqqa harakatlanib, biror yulduzga nisbatan toʻla aylanish davri uning siderik (yoki yulduz) davri deb ataladi. Bu davr 27,32 oʻrtacha Quyosh sutkasiga teng .
  
• 
  Oy oʻz orbitasi bilan oʻrtacha 83°20’ burchak tashkil etuvchi oʻq atrofida aylanadi. Uning oʻz oʻqi atrofida aylanish davri (27,32 sutka) siderik oy (davr)ga teng , shu sababli Oy hamma vaqt Yerga bir tomoni bilan "qarab" turadi. Bu davrlarning bir xil boʻlib qol-ganligi tasodifiy emas. Yerning tortish kuchi Oyning oʻz oʻqi atrofida aylanishiga taʼsir koʻrsatib (sekinlatib), million yillar davomida uni Yer atrofida aylanish davriga tenglashtirilgan.
  

Yer po’stida tarqalgan elementlar.(% hisobida) kislorod 47,2% temir 5,l% kremniy oksidi 27,6%) alyuminiy 8,8% Vodorod 0,15% Magniy 2,l% Kaliy 2,6% Natriy 2,64% qolgan elementlar 21% Kalsiy 3,6%