Quyosh energetikasi

8.2.Pergeliometrlar. Pironometrlar. Aktinometrlarning ish jarayonlari.

Radiatsiyaning bu turlari Yanishevskiy termoelektrik piranometri yordamida o‘lchanadi. Bu nisbiy asbob ham xuddi Savinov- Yanishevskiy aktinometri tamoyilida ishlaydi.

Piranometrning qabul qiluvchi qismi manganin va konstantan parchasidan tashkil topgan termoelektrik batareyadan iborat (3- rasm). Termobatareyaning hamma juft kavsharlari magneziy bilan oqlangan, toqlari esa qora kuya bilan qoraytirilgan.




6.4-rasm. Yanishevskiy piranometri.


33-rasm. Termobatareya sxemasi.

Taglik2gaqotirilgan qabul qiluvchi qismi 1 uzun to‘lqinli radiatsiya va shamol ta’siridan himoya qilish uchun shisha qopqoq bilan berkitilgan (4- rasm).

Faqat tarqoq radiatsiyani o‘lchash uchun soya ekrani 4 dan foydalaniladi. U bilan asbobning qabul qiluvchi qismi to‘g‘ri radiatsiya ta’siridan himoya qilinadi. Ekran va sterjen o‘lchamlari shunday hisob qilinganki, piranometrning qabul qiluvchi qismi markazidan ekran 10° burchak ostida ko‘rinib tursin, ya’ni ekran quyosh atrofida 5° osmon qismini berkitib tursin. Buning uchun ekranning diametri shisha qopqoq diametriga teng bo‘lishi kerak. Asbobning qabul qiluvchi qismi va ekran orasidagi masofa ekran diametridan 5,7 marta katta bo‘lishi kerak. Asbobga kelib tushayotgan quyosh radiatsiyasi qoraytirilgan qismda oqidagiga nisbatan ancha ko‘p yutiladi. Oq va qora termokavsharlar orasida qabul qiluvchi qismga tushayotgan radiatsiya kattaligiga proporsional harorat farqi yuzaga keladi. Termobatareyadagi harorat farqi termotok hosil bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Bu tok GSA-1 galvanometri yordamida o‘lchanadi. Asbobga tushayotgan radiatsiya kattaligi galvanometr strelkasi siljigan N bo‘lak soniga proporsional. Quyosh 0² va 0 nuqtada bo‘lganida yalpi radiatsiyani, odatda, bir vaqtda ikkita asbob yordamida, ya’ni to‘g‘ri radiatsiya S aktinometr bo‘yicha va tarqoq radiatsiya D piranometr bo‘yicha kuzatiladi, so‘ngra ular qo‘shiladi.

Q=S^r+D