“Quvnoq vagonchalar” o`yini

UNLI FONEMALAR

a, o, o’,

u, i, e

I. A. BODUEN DE KURTENENING FONETIKA VA FONOLOGIYAGA OID QARASHLARI

I.A. Boduen de Kurtene o'zining 1870 yilda yozgan "XIV asrgacha bo'lgan qadimgi polyak tili haqida" ( "O drevnepol'skom yazo`ke do XIV stoletiya " ) nomli magistrlik dissertatsiyasida fonetikaning ikkita vazifasi borligini alohida ta'kidlaydi :

1 - vazifa - tovushning fizik tabiatini o'rganish .

Bu vazifa fonetikaning akustik va fiziologik aspektlarini tashkil qiladi ;

2 - vazifa - tovushlarning til mexanizmidagi rolini , xalqning sezishi , his etishida tovushlarning ahamiyatini o'rganish .

Bunda tilning eng kichik ( minimal ) birligi haqidagi tushunchaga asos solinadi . Keyinroq ( 1881yilda ) bu birlik I.A. Boduen de Kurtene va uning shogirdi N. Krushevskiy tomonidan fonema deb nomlana- di . Shundan boshlab , fanda harf bilan tovushnigina emas , balki tovush ( fon ) bilan fonemani ham qat'iy farqlash lozimligi ma'lum bo'ladi .

I. A. Boduen de Kurtene 1881 yilda nashr etilgan " Slavyan tillari qiyosiy grammatikasining ayrim bo'limlari " ( " Nekotoro`ye otdelo` sravnitel'noy grammatiki slavyanskix yazo`kov " ) nomli asarida fonemani " So'zning umumiy antropofonik xususiyatlarga ega bo'lgan fonetik qismidir , bu qism bir tildagi korrelyativ aloqalarni yoki bir necha til o'rtasidagi korrespondent aloqalarni aniqlashda bo'laklarga ajratilmaydi " deb ta'riflaydi . Shu asarning o'zida u fonemaga " antropofonik xususiyatlar yig'indisi " , " fonetik tip " , " mavxum umumlashma " degan ta'riflarni ham beradi .

Keyinroq I.A. Boduen de Kutuyene fonemani etimologik-morfologik birlik sifatida qaray bishlaydi . Uningcha , tovushlarni grammatik shakllar paradigmasidan va ijtimoiy omillardan uzib olib tadqiq qilish mumkin emas , chunki ana shu paradigmalar va omillar fonetik qonunlarning yuzaga kelishini belgilaydi .