Qutlimuratov nurbek matkarimovichning mahalliy xomashyolar va chiqindilar asosida yangi ionitlar sintezi

3.2.1. Mahalliy xomashyo va chiqindilar asosida olingan PVX-A-N-2 ionitga Cu(II), Ni(II), Cr(VI) va Mn(VII) ionlarining sorbsiya izotermasi
Polivinilxlorid asosida olingan ionitlarni turli xil konsentratsiyadagi Cu(II) Ni(II), Co(II), Cr(VI), Mn(VII) ionlari saqlagan turli xil sun’iy eritmalaridan 100 ml olib, 293 K, 313 K va 333K haroratda, muvozanatga kelgunga qadar ionlarining sorbentga statik holatda yutilishi o‘rganildi. Sorbsiya jarayonidan oldingi va keyin eritmadagi ionining konsentratsiyasini o‘zgarishi UB-Spektrofotometr (EMC-30PC-UV Spectrophotometr) pribori yordamida optik zichligining o‘zgarishiga qarab, hisoblab topildi. Olingan natijalar Lengmyur, Freyndlix, Tyo‘mkin, Dubinin-Radeshkevich hamda Flory-Hagginslarning izoterma modellari bo’yicha o’rganildi.

3.3.1-jadval
293 C0 Ce q(293) Ce/qe Ce/qe (g/mol) 0 0 0 0 0 200 76,9 41,025 1,875 1875 400 216,9 61,04 3,55 3552,63 800 594,87 68,37 8,7 8700 1600 1343,4 85,53 15,71 15705,9 3200 2909,7 96,76 30,1 30071,4
a-jadval- Cu(II) ionlarining 293K haroratda adsorbsiyalanishi Lengmyur izoterma modeliga tadbiqi
313 C0 Ce q(293) Ce/qe Ce/qe (g/mol) 0 0 0 0 0 200 51,3 49,6 1,034 1034,5 400 202,4 65,9 3,07 3073,2 800 541,5 86,2 6,28 6285,7 1600 1283,1 105,7 12,14 12142,9 3200 2868,3 110,6 25,94 25937,5
b-jadval- Cu(II) ionlarining 313K haroratda adsorbsiyalanishi Lengmyur izoterma modeliga tadbiqi
C0 Ce q(293) Ce/qe Ce/qe (g/mol) 0 0 0 0 0 200 41,1 52,99 0,77 774,2 400 168,7 77,1 2,19 2187,5 800 512,8 95,7 5,36 5357,2 1600 1232,7 122,4 10,07 10068,5 3200 2799,2 133,6 20,95 20948,3
c-jadval- Cu(II) ionlarining 333K haroratda adsorbsiyalanishi Lengmyur izoterma modeliga tadbiqi

3.3.2-jadval
C0, mg/L Ce mg/L qe, mg/g Ce/qe (g/l) Log qe Log Ce 200 102,5 32,5 3,2 1,5 2,01 400 274,7 41,8 6,6 1,6 2,44 800 631,8 56,1 11,3 1,75 2,8 1600 1343,4 85,5 15,7 1,9 3,13 3200 2909,7 96,8 30,1 1,98 3,46
a-jadval- Cu(II) ionlarining 293K haroratda adsorbsiyalanishi Freyndlix izoterma modeliga tadbiqi
C0, mg/L Ce mg/L qe, mg/g Ce/qe (g/l) Log qe Log Ce 200 51,3 49,5 1,04 1,7 1,7 400 202,4 65,8 3,07 1,8 2,3 800 541,5 86,2 6,3 1,9 2,7 1600 1283,0 106 12,2 2,1 3,1 3200 2868,3 111 25,9 2,1 3,5
b-jadval- Cu(II) ionlarining 313K haroratda adsorbsiyalanishi Freyndlix izoterma modeliga tadbiqi
C0, mg/L Ce mg/L qe, mg/g Ce/qe (g/l) Log qe Log Ce 200 41,03 52,99 0,77 1,7 1,6 400 168,7 77,11 2,19 1,8 2,23 800 512,8 95,73 5,36 1,9 2,71 1600 1232,7 122,4 10,07 2,1 3,1 3200 2799,1 133,6 20,95 2,1 3,45
c-jadval- Cu(II) ionlarining 333K haroratda adsorbsiyalanishi Freyndlix izoterma modeliga tadbiqi

3.3.3-jadval
Co, mg/L Ce mg/L qe, mg/g LNCe 200 76,9 41,03 4,34 400 216,8 61,04 5,38 800 594,8 68,38 6,39 1600 1343,4 85,5 7,2 3200 2909,7 96,76 7,98
a-jadval- Cu(II) ionlarining 293K haroratda adsorbsiyalanishi Tyo‘mkin izoterma modeliga tadbiqi
Co, mg/L Ce mg/L qe, mg/g LNCe 200 51,28 49,57 3,93 400 202,4 65,86 5,31 800 541,53 86,15 6,29 1600 1283,01 105,66 7,16 3200 2868,2 110,58 7,96
b-jadval- Cu(II) ionlarining 313K haroratda adsorbsiyalanishi Tyo‘mkin izoterma modeliga tadbiqi
Co, mg/L Ce mg/L qe, mg/g LNCe 200 41,02 52,99 3,71 400 168,67 77,10 5,12 800 512,82 95,72 6,23 1600 1232,7 122,43 7,12 3200 2799,1 133,62 7,93
c-jadval- Cu(II) ionlarining 333K haroratda adsorbsiyalanishi Tyo‘mkin izoterma modeliga tadbiqi

3.3.4-jadval
C0, mg/L Ce mg/L qe, mg/g LNqe Ln(1+1/Ce) 200 76,92 41,02 3,71 0,013 400 216,86 61,04 4,11 0,0046 800 594,87 68,37 4,22 0,0017 1600 1343,3 85,53 4,45 0,000745 3200 2909,7 96,76 4,57 0,000344
a-jadval- Cu(II) ionlarining 293K haroratda adsorbsiyalanishi Dubinin-Radeshkevich izoterma modeliga tadbiqi
C0, mg/L Ce mg/L qe, mg/g LNqe Ln(1+1/Ce) 200 41,03 52,99 3,97 0,024 400 168,68 77,11 4,35 0,006 800 512,82 95,73 4,56 0,002 1600 1232,71 122,43 4,81 0,0008 3200 2799,14 133,62 4,89 0,0004
b-jadval- Cu(II) ionlarining 313K haroratda adsorbsiyalanishi Dubinin-Radeshkevich izoterma modeliga tadbiqi
C0, mg/L Ce mg/L qe, mg/g LNqe Ln(1+1/Ce) 200 41,03 52,99 3,97 0,024 400 168,67 77,11 4,35 0,006 800 512,82 95,73 4,56 0,002 1600 1232,7 122,4 4,81 0,00081 3200 2799,2 133,6 4,89 0,0004
c-jadval- Cu(II) ionlarining 333K haroratda adsorbsiyalanishi Dubinin-Radeshkevich izoterma modeliga tadbiqi

3.3.5-jadval
C0, mg/L Ce mg/L qe, mg/g Log(1-θ) Log(θ/Co) 200 76,9 41,03 -0,42 -2,512 400 216,86 61,05 -0,27 -2,94 800 594,87 68,38 -0,13 -3,49 1600 1343,4 85,54 -0,08 -3,999 3200 2909,7 96,76 -0,0413 -4,55
a-jadval- Cu(II) ionlarining 293K haroratda adsorbsiyalanishi Flory-Xaggins izoterma modeliga tadbiqi
C0, mg/L Ce mg/L qe, mg/g Log(1-θ) Log(θ/Co) 200 51,28 49,57 -0,59 -2,4297 400 202,41 65,86 -0,296 -2,91 800 541,53 86,15 -0,1695 -3,394 1600 1283,0 105,66 -0,096 -3,91 3200 2868,2 110,58 -0,048 -4,5
b-jadval- Cu(II) ionlarining 313K haroratda adsorbsiyalanishi Flory-Xaggins izoterma modeliga tadbiqi
C0, mg/L Ce mg/L qe, mg/g Log(1-θ) Log(θ/Co) 200 41,03 52,99 -0,69 -2,41 400 168,68 77,11 -0,375 -2,84 800 512,82 95,73 -0,193 -3,35 1600 1232,7 122,43 - ,113 -3,84 3200 2799,2 133,6 -0,058 -4,41
c-jadval- Cu(II) ionlarining 333K haroratda adsorbsiyalanishi Flory-Xaggins izoterma modeliga tadbiqi

PVX va chiqindilar asosida olingan, kuchsiz asos xossasini namoyon qiluvchi ionitga sun’iy eritmalardan Cu(II) ionlarining sorbsiya qonuniyatlari o‘rganilgan. Sorbsiya jarayonining muvozanati asosida adsorbsiya mexanizmini o‘rganish uchun qo‘llanilgan turli xil zamonaviy izoterma modellari Lengmyur, Flori-Xaggins, Freyndlix, Temkin va Dubinin-Radushkevich modellariga mos keldi R²(0,747–0,997). Lengmyur izoterma modeli bo‘yicha = 109,9 mg/g, R_L qiymatining barcha o‘rganilgan konsentratsiyalarida 0,01-0,127 ega ekanligi sorbsiya jarayoni qulay bo‘lganligidan dalolat beradi. Flori-Xaggins izoterma modeli bo‘yicha ∆G_ads=-20,314 kJ/mol, Freyndlix izoterma modeli bo‘yicha n= 2,865 sobrsiya qulay bo‘lgan, Temkin izoterma modeli bo‘yicha =120,3 J/mol, Dubinin-Radushkevich izoterma modeli bo‘yicha =2,14•10^-2 kJ/mol•K va = 4,84 kJ ekanligi kelib chiqdi. Sorbsiya jarayonining kinetikasi Psedo-ikkinchi-darajali modelga mos kelishi o‘rganildi. Bu esa yangi ionitga Cu(II) ionlarini kimyoviy sorbsiyaga orqali yutilganligini bildiradi. Polivinilxlorid hamda chiqindilar asosida tarkibida azot saqlagan yangi ionitga Cu(II) ionlarini yuqori darajada sorbsiyalashini ko‘rsatadi.