Qurolli ziddiyatlar davrida xalqaro huquq

Urush kurbonlari va madaniy kadriyatlarni xalqaro-huquqiy ximoya qilish.
Urush kurbonlariga harbiy asirlar, kasallar va yaradorlar, dengizdagi qurolli kuchlar tarkibidagi kema xaloqati kurbonlari, shuningdek, bosib olingan hududlardagi tinch aholi kiradi. Ushbu shaxslarning har bir toifasi 1949 yilgi Jeneva konvensiyasi va 1977 yilgi Kushimcha Protokollarning tegishli turtta konvensiyasi ximoyasida bo‘ladilar.

Ushbu xalqaro-huquqiy hujjatlarga asosan, urush kurbonlari nima bo‘lsa ham xech qanday kamsitishlarsiz ximoya bilan ta’minlanishga va ularga nisbatan insoniy munosabatda bulshiga xaklidirlar. Ularning xayotiga kasd qilish va shaxsiy daxlsizligini bo‘zish, xususan uldirish, tan jaroxati yetkazish, noinsoniy munosabatda bo‘lish, kiynokka solish, insoniy kadriyatiga tegish, sud ishtirokisiz xukm chikarish va jazoni ijro etish, sodir etilmagan huquqbuzarlik uchun, shuningdek, umumiy tarzda jazolash man etiladi.

Bolalar alohida ximoya va vasiylikka egadirlar. Ayollarga alohida xurmat bilan karash ta’kidlab utiladi.

Harbiy asirlarga nisbatan urushayotgan tomonlar insoniy munosabatda bo‘lishlari lozim. Ularni uldirish, jismoniy ziyon yetkazish, ular asosida ilmiy yoki tibbiy tajriba utkazish man etiladi. Ular vaqtincha dushman kulida hisoblanib, dushman tomoni ularning takdiriga to‘liq javob beradi. Shuning uchun urushayotgan tomonlar harbiy asirlarni zuravonlik va kurkitishlardan, xakoratlardan ximoya qilib, ularning shaxsi va kadr-kim-matlarini xurmat kilmogi darkor, ayol jinsidagi harbiy asirlarga nisbatan, erkaklarga qilingandek munosabatda bo‘lish, ularga xech qanday kiynash usullarini kullamasliklari va ularni qandaydir ma’lumotlar olishga majbur kilmasliklari lozim. Harbiy asir faqat o‘zining familiyasi, ismi, ota ismi, unvoni, turilgan vaqti va shaxsiy rakamini aytishga majbur.

Urushayotgan tomonlarning qurolli kuchlari tarkibidagi shaxslar yarador yoki kasal bo‘lganlarida maxsus ximoyaga ega. 1949 yilgi Jeneva Konvensiyalari va 1977 yilgi Kushimcha Protokollar urushayotgan tomonlarga dushmanning yarador kasallariga tibbiy yordam ko‘rsatilishi va xuddi o‘z askarlariga ko‘rsatilgan mulozamat amalga oshirilishi lozim. Urushayotgan tomonlar yarador bo‘lgan kasallar va ulganlarning familiyalarini e’lon qilishlari, ularni dafn etishlari, urirlikning oldini olish, maxalliy aholiga (dengizda betaraf davlatlar xdrbiy va savdo kemalariga) yaradorlar, ularga yordam ko‘rsatishlariga ruxsat berishga hamda dushmanning gospital kemalariga bosib olingan portlardan chiqib ketish uchun ruxsat berishga majburdir.

Sanitar guruhlari (sanitar otradlari, gospitallar, poyezdlar, kemalar, samolyotlar) harbiy harakatlar obyekta bula ol-maydi, ular daxlsizdir. Sanitar xizmatlarining ajratib ko‘rsatuvchi asosiy belgisi kizil xoch, kizil yarim oy yoki kizil sher tasvirlangan ok. bayrokdir. Gospital kemalar tegishli emblemalarga ega bo‘lgan ok.ranga buyalishi lozim.

Urushayotgan tomonlar barcha kasallar, yaradorlar, harbiy asirlar hamda ularning ulimi tutrisidagi ma’lumotlarni tezlik bilan Shvetsariyada joylashgan harbiy asirlar ishlari bo‘yicha Mapkaziy axborot agentligiga yetkazishi lozim.