Qurilishda menejment

2.
Yakka tartibdagi xususiy va jamoa tadbirkorligi. Jamoa tadbirkorligi 
shakillari 
 
1991 yil 19 noyabrda Qabul Qilingan ―Davlat tasarrufidan chikarish va 
xususiylashtirish to‘g‘risida‖gi O‘zbekiston Respublikasining Qonuni ―Mulkchilik 
haqida‖gi Qonunni ruebga chikarish uchun shart-sharoitni ta‘minladi. 1993 yil 7 
mayda ―Mulkchilik to‘g‘risidagi Qonunga uzgartirish va Qo‘shimchalar kiritish 
to‘g‘risida‖gi Qonunda mustaxkamlanib kuyilgan Qonunga muvofik fakat jismoniy 
shaxslargina emas, balki nodavlat yuridik shaxslar xam mulk huquqining 
sub‘ektlari deb e‘tirof etiladi. 
Xususiylashtirishning bir necha yullari mavjud: 
1) davlat korxonalarini aktsionerlik jamiyatiga aylantirish; 
2) ijaraga olingan davlat korxonasini jamoa mulkiga aylantirish; 
13
Каримов И.А. Ўзбекистон иқтисодий ислохотларни чукурлаштириш йулида . Тошкент Узб.1995 й. -
183-184 бетлар. 

---

3) davlat mulkini fukarolarga bepul berish; 
4) davlat mulkini ma‘suliyatni uz zimmasiga oladigan mulk soxibiga berish; 
5) davlat mulkini chet el fukarolariga berish; 
6) davlat mulkini auktsionda sotish orkali amalga oshirish mumkin. 
Mulkni davlat tasarrufidan chikarish- shurolar iqtisodiy tizimini sindirib, uning 
asoratlarini bartaraf etish va erkin bozor iktisodietiga utishining eng samarali 
yullaridan biri. Bu tadbir xususiylashtirish jaraeni bilan mantikan boglangan 
tushuncha bo‘lib, davlatga oid tashkilot, korxona, muassasalarni xamda 
birlashmalarni davlat tasarrufidan, ya‘ni davlat ixtieridan chikarib, xususiy mulk 
egalariga bo‘lib berish, anikrogi, uni sotish tushuniladi. Davlat tasarrufidan chikarish-
yangi boshkaruv tuzilmalarini barpo etish demakdir. 
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi 1994 yilning mart oyida 
―O‘zbekiston Respublikasida davlat tasarrufidan chikarish va xususiylashtirish 
jaraenlarini chukurlashtirish buyicha davlat dasturi‖ni tasdikladi. 
Dastur buyicha: 
1).Ular xususiylashtirishning Respublika dasturlarining ustivor yunalishlarini 
xisobga olgan xolda ishlab chikarilishi kerak. 
2). Xususiylashtirishning mintakaviy va tarmok dasturlari asosiy koidalarini 
amalga oshirish, Qonun buyicha mintakada eki tarmokda davlat tasarrufidan 
chikarish va xususiylashtirish uchun mas‘ul bo‘lgan bulinmalar va mansabdor
shaxslarning ma‘suliyat tartibi asosida tezkor va sifatli bajarilishi kerak. 
3) Xususiylashtirishning mintakaviy va tarmok dasturlari asosiy koidalarini 
amalga oshirish Qonun buyicha mintakada yoki tarmokda davlat tasarrufidan 
chikarish va xususiylashtirish uchun mas‘ul bo‘lgan bulinmalar va mansabdor 
shaxslarning mas‘uliyat tartibi asosida operativ va sifatli bajarilishi kerak. 
Istalgan tarmokni davlat tasarrufidan chikarish kontseptsiyasi, mamlakatdagi 
xakikiy iqtisodiy axvolni va uning xususiyatini xisobga olgan xolda ishlab 
chikiladi.Bunda boshka davlatlarda bo‘lib utgan iqtisodiy tanglik davrlari inobatga 
olinadi. Tovar-pul mutanosibligiga, asosan, davlat mulkining bir kismini sotish, 
shuningdek, byudjet va kredit siyosatini uzgartirish bilan erishish mumkin. Davlat 
samarasiz ishlab chikarishlarni Qo‘llab-Quvvatlashdan voz kechib, bu bilan chukur 
tuzilmaviy uzgarishlar uchun shart-sharoit yaratib berishi kerak. Mulkiy 
tabakalanishni cheklovchi va ishlab chikarish investitsiyalarini ragbatlantiruvchi soliq
isloxati davlat tasarrufidan chikarish keng tus olishidan oldinrok amalga oshirilishi 
kerak. Huquqiy shaxslar va fukarolarning, shu jumladan, xorijiy fukarolarning Qonun 
bilan takiklanmagan xar Qanday xo‘jalik faoliyatida tenglik e‘lon kilinadi. Huquqiy
shaxslar va fukarolarning xech istisnosiz, davlat mulki hisoblanadigan mulk 
turlaridan tashkari, xar Qanday mulk turiga, shu jumladan, ishlab chikarish 
vositalariga egalik kilish huquqi kafolatlangan. 
Mamlakatimiz Prezidenti farmonlarining Qabul Qilinishi iqtisodiy islohatlar va 
tuzilmaviy o‘zgarishlarni bosqichma-bosqich tamoyiliga to‘la mos keladi, 
xususiylashtirish jarayonlarini yanada chuQurlashtirish, barQaror usish sur‘atlarini 
kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subektlari daromadlari ko‘payishini ta‘minlash 
imkonini beradi. 

---

Mamlakatimizda 2004 yilda YaIM 7.7% ga oshdi, sanoat ishlab chiQarish hajmi 
9.4 %ga oshdi, iste‘mol tovarlari ishlab chiQarish ilk bor 13.4% ga, Jumladan sanoat 
tovarlarini ishlab chiQarish 18.6%ga oshdi.
14