Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

 
Ohak – tarkibli bog‘lovchi moddalar 
Ohak tarkibli gidravlik ohak asosida har xil faol mineral qo‘shimchalar qo‘shib 
ohak tarkibli gidravlik bog‘lovchi moddalar olinishi mumkin.  
Bu guruhga quyidagilar kiradi:  
Ohak – putssolon bog‘lovchi 
Ohak – kulli bog‘lovchi 
Ohak – shlakli bog‘lovchi 

---

87 
 
Ohak – putssolon bog‘lovchi ishlab chiqarish texnologiyasi quyidagi bo‘yicha 
o‘tadi: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ohak – putssolon bog‘lovchi so‘ndirilmagan yoki gidravlik ohakni quritilgan 
nordon faol qo‘shimcha (vulqon yoki cho‘kkan jinsli) bilan tutib olinadi. 
Bog‘lovchi  tarkibida  ohak  miqdori 10  – 30%  massa  bo‘yicha, gips toshi 5% 
dan ko‘p emas, putssolon sement 80 – 70% oralig‘ida. Fizik mexaniq hususiyatlarni 
oshirish uchun har xil qo‘shimchalar 5% ga qo‘shish mumkin. Uzoq vaqt muddatda 
ishlatilishini oshirish uchun 15 – 25% miqdorda portlandsement qo‘shiladi. Suv bilan 
birlashishda tutib qolishi va qotishi kalsiy kalsiygidrati Sa(ON)
2
 ning qo‘shimchadagi 
bilan  kalsiy  gidrosilikat  mahsulotlari  C-S-H(1)  CSH  (II)  hosil  qilishi  bilan 
tushuntiriladi.  Oddiy  haroratda  (0,8  –  1,5)  CaO  SiO
2
  2,5  H
2
O      ko‘rinishdagi 
gidrosilikatlar yuzaga keladi.  
Agar  qum  tarkibida  15  –  20%  erkin  SaO  bo‘lsa,  unda  ohak  miqdorini 
kamaytiriladi. Qo‘shimchaning faol komponentlari bilan  Sa(ON)
2
 ning ta’sirlashuvi 
faqat qorishmaning yuqori namligida o‘tadi. Agar gidrosilikatlar, gidroalyuminatlarni 
va boshqa hosil bo‘lishi uchun suv kamlik qilsa, qotish to‘xtaydi.  
Ohak – putssolon bog‘lovchilarni xossalari:  
Zichligi: qo‘shimcha turiga bog‘liq holda 2,2 – 2,7 g/sm
2
 oraliqda tebranadi. 
Gidravlik qo’shimchani 
ombori. 
Bo’lakli ohakli ombori 
Gips ombori 
Maydalash 
 
Quritish 
Maydalash 
 
O’lchash 
Maydalash 
 
O’ta maydalash 
Joylashtirish 
Tayyor mahsulotni ombori 
Vagon avtomashinalarda jo’natilish 
O’lchash 
 
O’lchash 
 

---

88 
 
Hajmiy og‘irligi sochiluvchan holatda 700 – 800 zichlanganda esa 900 – 1200 
kg/m
3
. Mustahkamligi bo‘yicha 50, 100, 150, 200 markaga bo‘linadi va bug‘ ta’sirida 
ortadi.  
Suvga  talabchanligi:  bu  sementlarni  suvga  talabchanligi  portlandsementga 
qaraganda ancha baland. Vulqon jinsli qo‘shimchali sementlarni suvga talabchanligi 
30-35% bo‘lsa, cho‘kkan jinsli ko‘shimchalilarda 40 – 50% teng.  
Tutib qolish muddatlari:  boshlanishi 25 min oldin emas, oxiri esa kech  emas. 
Bu ko‘rsatkich ohak va ko‘shimchaning xossasiga, muhitni haroratiga va namligiga 
bog‘liq.  
Cho‘kish va shishishni ko‘rsatkichlari baland va ular kamchiliklariga kiradi.  
Havo  o‘tkazuvchanliga  juda  past,  chunki  gel  sement  mahsulotlari  quriganda 
mikrodarzliklar  paydo  bo‘ladi  va  natijada  sement  toshi  va  to‘ldirgichlar  orasidagi 
jipslashish buziladi.  
Suvga  chidamliligi  baland:    sulfat  va  yumshoq  suvlar  ta’sirida  yemirilishga 
duch  kelmaydi.  Sovuqqa  chidamligi  bo‘yicha  markasi  10  –  20  sikl  teng.  Bu 
bog‘lovchilar asosida past markali qorishma va betonlar tayyorlashadi.