|
Nazorat uchun savollar
Oxak ishlab chiqarish jarayonini avtomatlashtirish.
Ohak ishlab chiqarish jarayoni
7- AMALIY MASHG’ULOT
AVTOMATIK TIZIMNING SAMARADORLIK KO’RSATGICHLARINI ANIQLASH.
Datchik (o’zgartirgich, sezgir element) deb nazorat qilinadigan yoki rostlanadigan kattalikni (kirish signalni) masofaga uzatish uchun hamda qulay bo’lgan chiqish signaliga o’zgartirib beradigan qurilmaga aytiladi. Datchik AT ning sezgir elementi hisoblanadi. U chiqish signalining turiga ko’ra elektrik, gidravlik, pnevmatik hamda mexaniq signallar ishlab chiqaradigan turlarga bo’linadilar. Biz asosan elektrik datchiklar bilan tanishamiz. Ushbu datchik elektr bo’lmagan (noelektrik) kattalikni elektr katalikka o’zgartirib beradi.
Ishlab chiqarishda datchiklarni ahamiyati. Parametrik datchik noelektrik kattalikning o’zgarishini elektr zanjiri parametrini o’zgarishga aylantirib beradi. Masalan, aktiv qarshilikni, induktiv qarshilikni, sig’im qarshilikni va xokazo. Ushbu datchiklarga tenzometrik, sig’im, induktiv, qarshilik termometrlari hamda potensiometrik datchiklari kiradi. Bu datChiklarda elektr zanjirning aktiv, reaktiv, sig’im qarshiliklari o’zgarishi mumkin. Bu esa zanjirdagi tokning qiymatini o’zgartiradi. Generator datchik noelektrik kattalik o’zgarishini elektr yurituvchi kuchning (EYUK) o’zgarishiga aylantirib beradi. Bu datchikka misol qilib fotoelektrik, pezoelektrik kabi o’zgartkichlar hamda termoparalar va taxogeneratorlar kiradi. Datchikning asosiy tavsifiga uning statik tavsifi, sezgirligi kiradi. Kontakt datchiklarga yo’l datchiklari kiradi. U surilishni elektr impuls signaliga o’zgartirib beradi. Bu datchik normal yopiq (NYO) va normal ochiq (NO) kontaktlardan iborat. Surilish ma’lum qiymatga etganda datchik kontaktlari ulanib yoki o’zi lib elektr zanjirida signal hosil bo’ladi. Potensiometrik datchik mexaniq surilishni reostatning aktiv qarshiligi o’zgarishiga asoslangan. Bunda reostat surilgichi boshqararilayotgan ob’ekt mexanizmi bilan bog’langan holda bo’ladi. Tenzometrik datchik qattiq jismlarning elastik deformatsiyasini (cho’zilishi yoki siqilishi hamda egilishi va buralishi momentlarini) o’lchash uchun qo’llaniladi. Har xil tipdagi relelar boshqarish sistemalarida keng avtomatika elementlari sifatida ishlatiladi. Rele — avtomatik qurilma elementi bo’lib, unga tashqi fizik hodisalar ta’sir qill ganda chiqish kattaligining oxirgi qiymatini sakrash tarzida qabul qiladi. 64 Vaqt relesi, akustik rele, himoya relesi, mexaniq, qalqovichli, magnitli, kodli, pnevmatik, optik relelar bo’ladi.
Zamonaviy muhandislik jarayonida ishlab chiqarish jarayonida muayyan mashinalar, anjomlar, apparatura va boshqa mahsulotlarni ishlab chiqarishni amalga oshiradigan faoliyat majmuasini tushunish mumkin. Ishlab chiqarish jarayonida turli xil ishlab chiqarish turlari, turli texnologik jarayonlar, kompyuterlar bo’yicha hisob-kitoblar bilan bog’liq bo’lgan keng doiradagi masalalar ishlab chiqarish jarayonining turli elementlari bajariladi. Mashinasozlik korxonasi - ishlab chiqarish jarayonining barcha elementlarining uzluksiz ishlashini ta’minlaydigan kompleks majmua hisoblanadi. Mashinasozlikda ishlab chiqarish jarayoni uchta asosiy bosqichdan iborat: ta’minot, qayta ishlash va yig’ish. Ta’minotni bajarish uchun zagotova tayyorlash sexlari mavjud bo’lib u erda turli texnologik jarayonlar bajariladi. Qayta ishlashning asosiy hajmi mashinasozlik korxonalarida amalga oshiriladi.Bu erda mexaniq ishlov berish orqali o’tuvchi ish qismlari kerakli konfigurasiyaga, yuqori aniqlik va mustahkamlikka ega bo’ladi. Individual ishlov berish operatsiyalari orasidagi issiqlik ishlovi ixtisoslashgan issiqlik korxonalarida yoki tegishli mashinalar yordamidakorxonalardagi issiqlik ishlov berish joylarida amalga oshiriladi. Montaj sexlarida tayyor qismlar mexanizm va moslamadarga o’rnatiladi,texnologik jarayon asosida birin-ketinlik bilan yig’iladi.Ular har bir yig’ish bo’g’imdan keyin nazorat qilinadi.
Ishlab chiqarish jarayonining odatiy davomini ta’minlash uchun ta’mirlash inshootlarida kapital ta’mirlash sexlari mavjul bo’lib ular odatda ishlab chiqarish korxonalarida ishlaydigan barcha texnologik jihozlarga, shuningdek, uni modernizasiya qilishga qaratilgan. Asboblar korxonasining vazifasi - barcha ishlov berish ustaxonalarini asbob-uskunalar, namunalar, asboblar va boshqalar bilan uzluksiz ta’minlash. 67 Diagrammada ko’rsatilganidek ishlab chiqarish jarayonining normal ishlashi uchun yarim tayyor mahsulotlar va tayyor mahsulotlarni tashish va saqlashning ilg’or tizimi talab etiladi. Zamonaviy mashinasozlik korxonasi zamonaviy yuk tashish tizimiga ega bo’lib, korxonaning turli xil korxonalar va hizmatlarini bir biriga bog’lab turadi. Asosiy yuk oqimlarining ba’zilari zanjirda ko’rsatilgan. Rivojlanishning hozirgi bosqichida texnologik jarayonning o’ziga xos hususiyatlaridan biri korxona ishlab chiqarish jarayonining barcha elementlariga avtomatlashtirishning keng joriy etilishi hisoblanadi. Ishlab Chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish texnologik jarayonlarni ishlab chiqish, ishlab chiqarishning yuqori samarali avtomatlashtirilgan tizimlarini yaratish va amalga oshirish, mehnat unumdorligini doimiy oshirib borish uchun bir qator tadbirlar ishlab chiqish hisoblanadi. Yaqin vaqtgacha mashinasozlikda avtomatlashtirishning asosiy yo’nalishi mexaniq ishlov berishning texnologik jarayonlarini avtomatlashtirish edi: avtomatlar va yarim avtomatlar, agregat mashinalari va avtomatlashtirilgan liniyalar va agregatlarni yaratish va boshqalar. Bunday yo’nalish oxir-oqibat avtomatlashtirilgan sexlar va uchastkalartashkil etishga olib keladi. Bu ishlab chiqaruvchilarni to’g’ridan-to’g’ri mashinalarga hizmat ko’rsatish bilan shug’ullanadigan to’g’ridan-to’g’ri ishchilar sonini sezilarli darajada kamaytirishga imkon beradi
Nazorat uchun savollar
Qayta ishlashlarning asosiy hajmi nimada?
Avtomatlashtirishning iqtisodiy ko’rsatkichlari?
Do'stlaringiz bilan baham: |
