Qurilish materiallari va konstruksiyalari

Texnologik sxema
Aralash usulda oq sement ishlab chiqarish



Hisob-kitob qismi.
a) Korxonaning ish rejimi:
Biz korxonaning yoki ayrim sexlarning ish rejimini 252 ish kun, dam olish va bayram kunlarini hisobga olmaymiz. Ish 2 smenada ishlashni, asbob-uskunalarning kapital yoki profilaktik remont qilinishini e'tiborga olib, xisob-kitob ishlarini bajaradi. Asosiy texnologik uskunalarning yillik ish vaqti fondini 247 kun deb qabul qilinadi. Asosiy texnologik uskunalardan foydalanishning yillik koeffitsienti -247:252=0,98

T/r	Sex va bo‘limlar nomi	Yildagi kunlar soni	Sutkada gismenalar soni	Smenani Davom iylgi, soat	Uskunadan foydalanish yillik	Ekspluatatsiya vaqtdan foydalanish koeffitsienti	Ekspluatatsion Vaqtning yillik fondi, soat
1	Saralash	262	2	8	4192	0,98	4108
2	Tayyor maxsulotlar ombori	262	2	8	4192	0,98	4108

b) Korxonaning ishlab chiqarish quvvati.
Loyihalanayotga korxonaning ishlab chiqarish quvvatini hisob- kitob qilish zavod, sex, bo‘limning ish rejimi va ruxsat qilingan tayyor maxsulotlarni ishlab chiqarishga muvofiq ravishda amalga oshirish kerak. Berilgan topshiriqqa asosan soatda, smenalar, sutkada va yilda loyihalanayotgan korxonaning ishlab chiqarish quvvati 2-jadvalda beriladi.
Har bir texnologik tizim uchun ishlab chiqarish mahsuldorligi quyidagi formula bilan hisoblanadi:

Bu yerda, M_x –xisoblanayotgan tizim maxsuldorligi;

M_t – sex (korxona)ning berilgan maxsuldorligi;

B – brakdagi yo‘qotishlar – 2%.

M_{x  }/1000

Bu yerda,_{ }– maxsulot uyilma zichligi, kg/m³.


Hisoblash

Bu yerda M_t –700 ming tonna, B – brakdagi yo‘qotishlar – 2%.

_{ }tonna


_{ }m³


Loyihalanayotgan korxonaning ishlab chiqarish rejasi

t/r	Mahsulot ning nomi	O‘lchovbirligi	Mahsuldorlik
			yilda	sutkada	smenada	soatda
1	Oq sement	t	714285.71	2726.28	1363.14	85.19
2	Oq sement	M^3	857142.85	3271.54	1635.77	102.2

v) buyum turiga bog‘liq xolda xomashyo va yarim tayyor mahsulotlar xisobi

Xomashyolar sarfini hisoblayotganda, xomashyoni tashishdagi 1-2% yo‘qotishni, ishlab chiqarishdagi fizik-ximik jarayonlardagi yo‘qotishlarni (buni ishlab chiqarilayotgan mahsulotga qarab qabul qilildi), shu bilan birga 5% dan kam bo‘lmagan holda ishlab chiqarishdagi yaroqsiz maxsulotlar hosil bo‘lishidagi yo‘qotishni va topshiriq bo‘yicha ishlab chiqarishdagi yaroqsiz maxsulotlar hosil bo‘lishdagi yo‘qotishni va topshiriq bo‘yicha ishlab chiqarish quvvatini hisobga olish kerak.

Oq sement ishlab chiqarish korxonalari uchun:
- xom ashyoni tashishda - 2 % gacha
- ishkab chiqarishda - 1.0% gacha Har bir texnologik bosqich uchun ishlab chiqarish quyidagi formula asosida hisoblanadi:


Xomashyo va yarim tayyor mahsulotlar hisobi. 3-jadval

T/r	Mahsulotning n nomi	O‘lchov birligi	Ishlab chiqarish
			yilda	sutkada	Smenada	soatda
1.	Ohaktosh 75%	t	525000	2003.8	1001.9	62.62
2.	Tuproq 22%	t	154000	587.8	293.9	18.4
3.	Gips toshi 3%	t	21000	80.15	40.07	2.5

Ishlab chiqarish jarayonida yo‘qotishlarni hisobga olgan holda xomashyolarga bo`lgan talab.

№	Ishlab chiqarishdagi yo‘qotishlar	O‘lchov b birligi	Ishlab chiqarish quvvati
			Yilda	Sutkada	Smenda	Soatda
11	Tashishda, 2%	t	14000	53.4	26.7	1.66
22	Ishlab chiqarishda yaroqsiz mahsulotlar, 1%	t	7000	26.7	13.35	0.83

4-jadval


g) Texnologik asbob – uskunalarni tanlash va hisoblash.
Xomashyo turidan kelib chiqib texnologik jarayon uchun zarur bo‘lgan asbob – uskunalar turi va ishlab chiqarish quvvatini qabul qiladi, uning sonini hisoblaydi. Texnologik asbob-uskunalarning xarakteristikasi5-jadvalda beriladi.
Asbob-uskunalarni texnologik xisobi uchun formulaning umumiy ko‘rinishi quyidagicha:
,
- o‘rnatilgan mashinalar soni;
-berilgan texnologik bo‘lim bo‘yicha talab qilinga n soatdagi mahsuldorlik;
-tanlangan tipdagi mashinaning soatdagi mahsuldorligi;
-vaqt bo‘yicha uskunalardan foydalanishning me'yoriy koeffitsienti (0,8-0,9 qabul qilinadi).

Asosiy asbob-uskunalar hisobi:
5-jadval

№	Uskunalar nomi	O’lchami	Soni	Ishlab chiqarishi t/soat
1	Lentali konverCMK-422 Uzunligi(mm) Eni(mm) Balandligi(mm)	320 230 620	3 Dona	72 t
2	Aylanma pech Uzunligi(mm) Eni(mm) Balandligi(mm)	8000 1000 2000	1 Dona	100 t
3	Dozatir KM-150A	-	1 Dona	280
4	Lunjli maydalagich Uzunligi(mm) Eni(mm) Balandligi(mm)	5750 6200 4200	1Dona	310

Mehnat muxofazasi va texnika xavfsizligi
Mehnat xavfsizligi xizmatining asosiy vazifalari qurilish maydonida va unga bog’liq bo’lgan ish jarayonlarida sodir bo’ladigan jaroxatlanish va boshqa baxtsiz hodisalarni keltirib chiqaradigan sabablarni bartaraf qilish va tashkilot ma’muriyatining ishchi va xizmatchiga ish sharoitini yaxshilab berish ustidan nazorat qilib turish, fan va texnika yutuqlarini joriy qilish asosida mehnat xavfsizligi va himoya vositalarini mustaqil takomillashtirish, qurilishda mehnat mehnat madaniyatini oshirish baxtsiz hodisalarni oldini olishda qaratilgan tashkiliy, texnik, sanitariya tadbirlarini ishlab chiqish va joriy etishdan iborat.
Mehnat muhofazasining zamonaviy qurilishda, obyektlarida temir beton korxonalarida tutgan o’rni beqiyos. Hozirgi zamon qurilish tartibi xalq xo’jaligining en murakkab ishlab chiqarish jarayonlaridan biriga aylandi. Ishchilarning kasbiy malakasini oshirish ishning sifatiga va ularning xavfsizligiga bevosita bog’liqdir. Mehnat xavsizligini to’la va tez taminlangani uchun ishchi va xizmatchilarning mehnatga bo’lgan munosabatlarini tubdan o’zgartirishga majbur qila oladigan uslubiy tadbir lozim bunda ularning mehnati natijalariga moddiy ta’sir ko’rsata olsin mehnat xavsizligini boshqarish – bu mehnat jarayonida odamlarning saqlab qolishga qaratilgan bir qator texnikaviy, tashkiliy, tozalik va davolanish bo’yincha chora – tadbirlarni ishlab chiqish va amalda bajarilishini ta’minlash nazorat qilib borishdan iboratdir.
Zamonaviy qurilish obyektlarida mehnat xavsizligini boshqarishni tashkilot bo’yincha bosh muhandis, brigada bo’limlarida va qurilish maydonlarida esa muttasadi raxbar xodimlar amalga oshiradilar. Uslubiy va tashkiliy ishlarni bu borada xavfsizlik muhandisi olib boradi. Zamonaviy ishlab chiqarish sharoitida baxtsiz hodisalarni (jaro- hatlanishlar, shikastlanishlar, kasallanishlar, yong‘inlar va b.) kamaytirish muammosini faqatgina muhandislik uslublari orqali hal etib bo‘1maydi. Shu sababli, mehnat xavfsizligi psixologiyasi faoliyat xavfsizligini ta’minlashda muhim o‘rin tutadi.
Tajribalarning ko‘rsatishicha ishlab chiqarishdagi avariyalar va jarohatlanishlarning ko‘pchiligi mashinalardagi muhandislik-konstruktorlik nuqsonlar yoki texniktexnologik sabablar orqali emas, balki tashkiliy-psixologik, уa’ni xavfsizlik texnikasi bo‘yicha yetarli bilimga ega bo‘lmaslik, yetarli darajada o‘qitilmaslik, ishchining bilibbilmay xavfsizlik qoidalariga rioya qilmasligi, xavfli ishlarga maxsus o‘qishlardan o‘tmaganlarga ruxsat berish, ishga mutaxassislik bo‘yicha qabul qilmaslik va shu kabi qator sabablar ta’sirida yuz beradi. Shu sababli, ko‘pincha jarohatlanishlarning 60–70 foiziga bevosita jarohatlanuvchilarning o‘zlari aybdor bo‘ladi.
Xavfsizlik psixologiyasi deganda insonning mehnat xavf- sizligini ta’minlashga qaratilgan psixologik bilimlardan foydalanish tushuniladi. Xavfsizlik psixologiyasi mehnat faoliyati davomida yuz beradigan turli jarayonlarni, xususiyatlarni va holatlarni chuqur o‘rganadi hamda tahlil qiladi. Shunga bog‘liq holda, insonning ruhiy faoliyatini uch xil komponentga ajratish mumkin, уa’ni ruhiy jarayonlar, xususiyatlar va holatlar. Ruhiy jarayonlar – ruhiy faoliyatning asosini tashkil etadi. Ruhiy jarayonlar bilish, emotsional va irodaviy sezish (his qilish, idrok etish, xotirlash va b.) kabi turlarga bo‘linadi. Ruhiy xususiyatlar (shaxsiy fazilatlar). Ruhiy xususiyatlarga insonning xarakteri, dunyoqarashi, fikrlash qobiliyati, shaxsiy fazilatlarga esa intellektual, emotsional, axloqiy va mehnat qobiliyati hamda irodasi kiradi. Xususiyatlar turg‘un va doimiy hisoblanadi. Ruhiy holat – ruhiy jarayonlarga ijobiy yoki salbiy ta’sir etuvchi ruhiy faoliyat xususiyatini bildiradi. Mehnat psixologiyasi vazifalari hamda mehnat xavfsizligi psixologiyasi muammolaridan kelib chiqqan holda, ruhiy holatni: ishlab chiqarish ruhiy holati va maxsus 17 ruhiy holatlarga ajratish mumkin.
Maxsus ruhiy holat ishlab chiqarish jarohatlari, shikastlanishlar va shu kabi ko‘ngilsiz oqibatlar bo‘yicha profilaktik tadbirlarni tashkillashtirishda yuzaga kelishi mumkin. Insonning mehnat faoliyati samaradorligi (ish qobiliyati) ruhiy zo‘riqish, уa’ni hayajonlanish darajasiga bog‘liq holda o‘zgaradi. Ruhiy zo‘riqish ma’lum chegaragacha ish natijasiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Lekin bu xususiyatni chegaradan, уa’ni kritik darajadan ortiq bo‘lishi ish qobiliyatini pasayishidan tortib umuman уo‘qolishigacha olib kelishi mumkin. Bunday ruhiy zo‘riqish, chegaradan tashqari zo‘riqish deb belgilanadi. Ishchining mehnat faoliyat davridagi me’yoriy ruhiy yuklanganligi maksimal yuklanish darajasining 40–60 foizini tashkil etishi lozim, aks holda, yuklan- ganlikning bu chegaradan oshishi ishchining ish qobiliyatini susayishiga olib keladi. Chegaradan tashqari ruhiy zo‘riqish tormozli va asabiy ko‘rinishlarga bo‘linadi.
Tormozli ruhiy zo‘riqish harakatning cheklanganligi va sekinlashishi orqali tavsiflanadi. Bunday holatda, ishchi оldingi holatidagiday epchillik, chaqqonlik va ustalik bilan o‘z kasbiy mahoratini namoyon qila olmaydi, уa’ni fikrlash jarayoni sekinlashadi, eslash qobiliyati susayadi, e’tiborsizlik va shu kabi boshqa salbiy belgilar yuzaga keladi. Asabiy zo‘riqish, hayajonlanish, ruhiy zo‘riqish giperaktivligi, ko‘р so‘zlilik, qo‘1 va ovoz qaltirashi kabi belgilarda namoyon bo‘ladi.
Bunday holatda ishchi dag‘al, xafaqon ko‘rinishga tushishi, tez-tez beixtiyor ish jihozlari va asboblari holatini kuzatishi, ust-kiyimini to‘g‘rilashi, qo‘lini artishi va shu kabi qiliqlarni bajarishi kuzatiladi. Albatta, bu holatlarning barchasi xatoga уo‘1 qo‘yilishiga va natijada baxtsiz hodisalarni kelib chiqishiga sabab bo‘ladi. Ishchining ruhiy ishonchliligini belgilovchi alohida ruhiy holatlar: paroksizmal hushdan ketish, kayfiyatni psixogen o‘zgari-shi, ruhiy aktiv vositalarni (stimulatorlar, 18 trankvilizatorlar, alkogol ichimliklar) qabul qilish ta’siridagi ruhiy o‘zgarishlar ko‘rinishlarida bo‘ladi.
Xulosa
Oq sement oddiy kulrang sement bilan solishtirganda yaxshi ishlash va texnikx ususiyatlarga ega. Mahsulot uzoq vaqt davomida asl qiyofasini saqlab qolishga qodir. Oq sement kulrang bog’lovchi kukunga qaraganda o’n barobar tezroq qattiqlashadi. Ob havoga chidamli, shuning uchun ham ichki, ham tashqi pardozlash ishlari uchun ishlatiladi. Oq sement va oq rangli neton ishlab chiqarish uchun asos sifatida ishlatiladi va rangli materialning eng yuqori sifatiga erishish uchun sement ishlab chiqarish bosqichida klinker maydalanadi
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
1. YUsupbekov N.R., Nurmuxamedov X.S., Zokirov S.G. Kimeviy texnologiya asosiy jaraen va qurilmalar. – T.: Shark, 2003. – 644 s.
2. Дытнерский Ю.И. Дипломное и курсовое проектирование по курсу "Протсессы и аппараты химической технологии". - М.: Химия, 1986.- 290 с.
3. Каветский Г.Д., Василев В.В. Протсессы и аппараты пищэвой технологии. - М.: Колос, 1998. - 539 с.
4. YUsupbekov N.R., Nurmuhamedov X.S., Ismatullaev P.R. Kimyo va oziq-ovqat sanoatlarining jarayon va qurilmalari fanidan hisoblar va misollar. - T.: NISIM, 1999. - 351 b.
5. Yusupbekov N.R., Nurmuhamedov X.S., Ismatullaev P.R., Zokirov S.G., Mannonov U.V. Kimyo va oziq-ovqat sanoatlarning asosiy jarayon va qurilmalarini hisoblash va loyihalash. - T.: Jaxon, 2000. -231 b.
6. Скобло А.И., Молоканов Ю.К., Владимиров А.И., Щэлкунов В.А. Протсессы и аппараты нефтегазопереработки и нефтехимии. – М.: Недра, 2000. – 677 с.
7. Гелперин Н.И. Основныэ протсессы и аппараты химической технологии. - М.: Химия, 1991. - т.1-2. - 810 с.
8 Nurmuhamedov X.S., Gulyamova N.U., Nig‘madjanov S.K., To‘ychiev I.S. va boshkalar. Kimyoviy texnologiyaning gidromexanik, issiqlik massa almashinish jarayonlari bo‘yicha laboratoriya ishlari.- Tashkent, TashKTI, 2000. – 128 b.
9. Nurmuhamedov X.S., Tuychiev I.S., Nigmadjanov S.K., Abdullaev A.A., va boshqalar. Kimyoviy texnologiya jarayon va qurilmalari fani bo‘yicha sirtqi bo‘lim talabalari uchun nazorat vazifalarni bajarish.- T.: ToshKTI, 2001. – 35s.
10. Каветский Г.Д., Василев Б.В. Протсессы и аппараты пищэвой технологии. – М.:Колос, 1999. – 551 с.
Qo‘shimcha adabiyot

1. Романков П.Г., Курочкина М.И. Расчетныэ диаграммы и номограммы по курсу "Протсессы и аппараты химической технологии". - Л.: Химия, 1985. - 56 с.

2. Бемфорт А.В. Промышленная кристаллизация. - М.: Химия, 1969. - 240 с.
3. Матусевич Л.Н. Кристаллизация из растворов в химической промышленности.- М.: Химия, 1968. - 304 с.
4. Дытнерский Ю.И. Мембранныэ протсессы разделения жидких смесей. - М.: Химия, 1975. - 232 с.
5. Чернобылский И.И. Выпарныэ установки. -Киев, 1990.-272 s.
6. Nurmuhamedov X.S., Gulomova N.U., Ismatullaev P.R. Kimyoviy texnologiya jarayonlari va qurilmalari fanidan testlar. - Toshkent, 1998. - 3,25 b.t.
7. Классен П.В., Гришаев И.Г., Шомин И.П. Гранулирование. - М.: Химия, 1991. - 240 с.
8. Романков Я.Г., Курочкина М.И. Расчетныэ диаграммы и монограммы по курсу «Протсессы и аппараты химической технологии». – Л.: Химия, 1985. – 88с.