Qurilish materiallari va konstruksiyalari

4-rasm.Oq sementni aralashtirish jarayoni
Texnologik qism
Aralash usul.Bu usul yoqilg’i sarfini ho’l usulga nisbatan 20 — 30% ga kamaytirish mumkin va bu tahminan ho‘l usul bilan taqqoslaganda kapital sarf harajatlar 10 % ga kamayadi. Bu xom —ashyoviy aralashma xo’l usulda tayyorlanadi kuydirish jarayoni esa quruq usulda olib boriladi ya‘ni shlam maxsus asboblarda suvsizlanadi, so’ng kuydirishga pechga jo’natiladi. Biroq elektr quvvati sarfi 15-20 % ga ortadi.
Texnologiyada kuydirilgan klinkerni maxsus sovitgichlarda havo yordamida tez sovutish muhumdir.
Shuningdek, asosida xom —ashyoviy aralashmani nurlantirish yoyuvchi radiasion - kimyoviy usul ustida ham bosh kotirilmokda.
Davriy harakatlanuvchi sharli tegirmon
Davriy harakatlanuvchi sharli tegirmon keramik plita va fayans zavodlarda qo‘llaniladi.
D
avriy harakatlanuvchi sharli tegirmon (29-rasm) konstruksi­yasi bo’yicha juda ham oddiy va ikkita podshipniklarda (2) ay­lanuvchan payvandlab yasalgan baraban ko’rinishiga ega.


Davriy harakatlanuvchi sharli tegirmon
Portlandsement klinkeri ishlab chiqarishda quyidagi jarayonlar bajariladi

1. 
   Ohaktosh va gil qazib olinadi.
   
2. 
   Xomashyo materiallari tayyorlanadi va maydalanadi.
   
3. 
   Yoqilg’i tayyorlanadi
   
4. 
   Xomashyo materiallari kuydiriladi
   

Klinkerni tuyish tuyish va portlandsement ishlab chiqarish texnologik jarayonlari mavjud:
1.Qo’shilmalar tayyorlanadi.
2.Klinker qo’shilmalar bilan birga tuyiladi.
3.Portlandsement omborga joylanadi.
Talab qilingan kimyoviy tarkibli bir jinsli xomashyo qilish uchun uning tarkibiga kiradigan materiallarni aralashmani tayyorlash uchun uning tarkibiga kiradigan qo’shimchalarning hammasi mayda qilib aralashtiriladi. Sement ishlab chiqarishning asosi klinker deb ataladigan kuygan massa hisoblanadi. Klinkerning tarkibi harxil bo’lishi mumkin. Sement ishlab chiqarishning butun texnologik jarayonini ikkita asosiy bosqichga bo’lish mumkin:

• 
  Klinkerni olish eng qimmat va vaqt talab qiluvchi jarayondir.
  
• 
  Kukunli massa olish uchun klinkerni maydalash
  

Samo klinker ishlab chiqarish 4 bosqichga bo’linadi.
1.Klinker tayyorlanadigan xom ashyo qazib olinadi va qayta ishlash joyiga yetkaziladi.
2.Xom ashyo eziladi
3.Xom aralashma kerakli nisbatlarda tayyorlanadi.
4.Tayyor aralashma yuqori haroratda pishiriladi.
Sement ishlab chiqarish usullari uchta asosiy guruxga bo’linadi nam, quruq, birlashtirilgan ulardan birini tanlash korxonaning issiqlik quvvatiga va xom ashyo sifatiga bog’liq.
Nam usul. Ushbu usulning asosiy afzalligi shundaki, klinker nimadan yasalgan bo’lishidan qatiy nazar dastlab qanday xom ashyo olinmasin nam usul loyning kerakli tarkibini to’g’ri tanlash imkonini beradi. Loy, 40% gacha suvni o’z ichiga olgan suvli, jelega o’xshash massa. Uning tarkibi maxsus hovuzlarda tuzatiladi va keyin 1000 C dan yuqori haroratlarda aylanadigan pechlarda pishiriladi.
Quruq usul. Quruq jarayon har qanday xom ashyoni suvdan foydalanmasdan qayta ishlashni talab qiladi. Bunday holda loy, ohaktosh va boshqa komponentlar eziladi, keyin chang holatiga keltiriladi va yopiq qutilarda havo bilan aralashtiriladi.
Quruq usulda sement ishlab chiqarishda, tayyor xom ashyo pishirish uchun pechga tushadi, bundan tashqari, suv bug’iga ega bo’lmasdan. Shuning uchun issiqlik bilan ishlov berishdan so’g biz maydalashni talab qilmaydigan tayyor sement olamiz. Quruq usul vaqtni issiqlik energiyasini va boshqa resurslarni sezilarli darajada kamaytiradi. Bu yuqori atala bir xilligi bilan juda foydali va samarali.