Qurilish materiallari va konstruksiyalari

4-Amaliy mashg’ulot:
Mavzu: Barabanli sim g’alvirlarga quvvatning sarflanishini hisoblash.

1. 
   Amaliy ishning maqsadi: Barabanli sim g’alvirlarga quvvatning sarflanishini hisoblashdan iboratdir. Hisoblash natijalari asosida sim g’alvirning afzalliklari va kamchiliklari to’g’risida xulosa qilish.
   
2. 
   
3. 
   Barabanli sim g’alvirlarga quvvatning sarflanishini hisoblash asoslari: Rolikli tayanchlarda barabanli sim g’alvir iste’mol qiladigan quvvat, roliklar bo’yicha baraban xalqasi (bandaji)ning tebranib ishqalanishini engib o’tishiga, podshipniklarga tayanch roliklar vali stapfasi (o’q yoki valning podshipnikda aylanuvchi qismi, bo’yni) sirg’anib ishqalanishiga, saralanadigan materialning ko’tarilishiga va pastga materialning sirg’anishiga, g’alvir yuzasiga saralanadigan materialning sirg’anib ishqalanishiga sarflanadi.
   
4. 
   
   
5. 
   
   
6. 
   
7. 
   Yig’indigan iborat bo’lgan lahza quyidagicha bo’ladi:
   
8. 
   
9. 
   ∑M = M₁ + M₂ + M₃ + M₄ = (R₁ + r) · f₁ / r ×
   
10. 
    × (G_b + G_m) / cos ψ + f₂ · R₁ρ / r · (G_b + G_m) / cos ψ + f₂ G_m R + G_mH , (1)
    
11. 
    
12. 
    bu erda: M₁ – roliklar bo’yicha xalqalar tebranishi ishqalanish lahzasi, nm; M₂ – podshipniklarga tayanch roliklar stapfasi sirg’anishi ishqalanish lahzasi, nm;
    
13. 
    M₃ – g’alvirga materialning sirg’anishi ishqalanish lahzasi, nm;
    
14. 
    M₄ – material ko’tarilishida paydo bo’ladigan lahza, nm; R₁ – xalqaning radiusi, m;
    
15. 
    r – rolikning radiusi, m; f₁ – tebranib ishqalanish koeffistienti, m;
    
16. 
    G_b – barabanning tortishish kuchi, n;
    
17. 
    G_m – materialning tortishish kuchi, n; f₁ – roliklar stapfasining sirg’anish ishqalanish koeffistienti;
    
18. 
    ρ – stapfalar radiusi;
    
19. 
    ψ – barabanning vertikal o’qi va rolik hamda baraban markazlari
    
20. 
    chiziqlari orasidagi burchak (1–rasm, b chizma); f₂ – g’alvirga material ishqalanish koeffistienti; H – materialning ko’tarilish balandligi, m.
    
21. 
    Saralanadigan material ko’tarilish balandligi taxminan 1–rasm, a chizma bo’yicha aniqlanishi mumkin va u quyidagiga teng:
    
22. 
    
23. 
    H = R (1 – cos α) . (2) α = 45⁰ da H ≈0,3 R . (3)
    
24. 
    
25. 
    Elektrodvigatel quvvati quyidagiga teng bo’ladi:
    
26. 
    
27. 
    N_e = N / η ; N = ∑M·ω , (4)
    
28. 
    
29. 
    bu erda: η – mexanizmning foydali ish koeffistienti, η=0,7, nm; ω – burchak tezligi, rad/sek.
    
30. 
    Xuddi shunday markaziy val bilan barabanli sim g’alvir uchun quvvat sarfini olamiz:
    
31. 
    ∑M = M₁ + M₂ + M₃ , (5)
    
32. 
    
33. 
    bu erda: M₁ – podshipniklarga val stapfasi ishqalanish lahzasi, nm; M₂ – g’alvir yuzasiga material ishqalanish lahzasi, nm; M₃ – materialni ko’tarilishini ta’minlovchi lahza, nm:
    
34. 
    
35. 
    ∑M = f₁ r₁ · (G_b + G_m) + f₂ G_m R + 0,3 G_m R nm. (6)
    
36. 
    
37. 
    Dvigatelning iste’mol qiladigan quvvati quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi:
    
38. 
    N_e =∑M·ω / η vt, (7)
    
39. 
    
40. 
    bu erda: ω – burchak tezligi, rad/sek.
    
41. 
    
42. 
    Misol. Barabanli sim g’alvirlarga quvvatni sarflanishida elektrodvigatel quvvatini, markaziy val bilan barabanli sim g’alvir uchun quvvat sarfini ∑M va dvigatelning iste’mol qiladigan quvvatini N_e hisoblang.