Qurilish materiallari va buyumlari

Asbotsement buyumlar ishlab chiqarish texnologiyasi 
Asbotsement buyumlar xo‘l, yarim quruq va quruq usullarda ishlab chiqariladi. Xo‘l usulda 
buyum tarkibida 8-16% asbest va sement va 92-84% suv bo‘lgan suspenziyasini qoliplab olinadi. 
YArim quruq usulda buyum tarkibida 20-40% suv bo‘lgan qaymoqsimon massani qoliplab 
tayyorlanadi. Quruq usulda buyum tarkibida 12-16% suv bo‘lgan asbotsement massasini qoliplab 
olinadi.

---

- 76 - 
Asbotsement buyumlar ishlab chiqarish texnologiyasi quyidagi operatsiyalardan iborat: asbest 
shixtasini tayyorlash, asbestni ezib hurpaytirish, sement va asbest va suv aralashmasini tayyorlash, 
buyumni qoliplash, qotirish, mexanik ishlov berish.
Asbest shixtasi
bir-necha navli asbestlarni optimal zichlikdagi, suv ushlashlik xususiyati 
yuqori bo‘lgan massa hosil qilish uchun tayyorlanadi.
Asbestni xurpaytirish
ikki bosqichda amalga oshiriladi: begun Yoki valikli mashinalarda 
ezg‘ilash, so‘ngra ezilgan asbestni gollenderlar Yoki gidromexanik uskunalar vositasida 
xurpaytirish. YArim quruq va quruq usullarda asbest dezintegratorlar Yordamida xurpaytirilishi 
mumkin.
Asbotsement qorishmasini tayyorlash
buyumlar ishlab chiqarish usullariga ko‘ra turli 
uskunalarda amalga oshiriladi.
Asbotsement suspenziyasi gollenderlar Yoki turboqorgichlarda tayyorlanadi. Bunda gidravlik 
usulda xurpaytirilgan asbest suspenziyasi, sement va qo‘shimcha suv (97-86% suv suspenziya 
tarkibida) birgalikda aralashtiriladi. YArim quruq usullarda asbotsement qorishmalar ikki bosqichda 
aralashtirib olinadi: avval quruq komponentlar qorgichida, keyin davriy ishlaydigan betonqorgichda 
suv qo‘shib tayyorlanadi.
Buyumlarni qoliplash asbotsement massa tarkibidagi ortiqcha suvni zichlashtirib chiqarib 
yuborish va buyumga zaruriy shakl va o‘lcham berishdan iboratdir. Ho‘l usulda listli buyumlar 
tayyorlash silindrsimon plastik asbotsement yarimfabrikatlarni dumaloq turli mashinalarda olinib, 
so‘ngra press Yoki to‘lqin hosil qiluvchi moslamalar vositasida presslab Yoki to‘lqin berilib amalga 
oshiriladi (1-rasm).