Qurilish materiallari va buyumlari

3. Asbestotsement buyumlar 
Tayanch iboralari
- 
asbest, asbestotsement, mustahkamlik, chidamlilik.
Asbestotsement olinadigan materiallar.
Asbestotsement- asbest tolalari bilan kuchaytirilgan sement asosida olingan kompozitsion 
material. Sement toshi siqilishga yaxshi ishlaydi, lekin cho‘zilishga Yomon ishlaydi. 15% asbest 
tolasi qo‘shilsa sement toshini fizik mexaniq xossalari oshib boradi, chunki asbest tolasi 
cho‘zilishga yaxshi ishlaydi. Asbestsement cho‘zilishga mustahkamligi yuqori, o‘tga chidamliligi, 
uzoq xizmat qilishi, suv o‘tkazuvchanligi yuqori, issiqlik o‘tkazuvchanligi, elektr o‘tkazuvchanligi 
kichikdir.
Asbestotsementdan quyidagi buyumlar olinadi:
-tombop shifer, devorbop shifer;
-quvurlar, muftalar;
-ventilyasiya korobkalari, sanitar-texnik buyumlari; -elektrdan muhofaza qiladigan buyumlar:
Asbest. Asosan xrizotil asbest ishlatiladi, 3-6 navlari uzunligi 10
mm dan ko‘p, diametri 4000 mm. bular 50-24% bo‘ladi, qolgani 50-76% esa changsimon va boshqa 
qo‘shimchalardan iborat. Gohida 10-15% asbest o‘rniga bazalt, mineral paxta Yoki shlakli paxta 
qo‘shiladi.
Asbest tolasining sirti yuzasi (15-30 g/m
3
) juda katta bo‘lgani uchun ko‘p suv talab qiladi. 
Tayyorlangan asbestotsement bo‘tqasida asbest bir me’Yorda tarqalishi kerak.
Sement qotaYotganda undan chiqqan yaxshi maxsulotni asbest shilib oladi. SHuni hisobiga 
sementni qotishi tezlashadi va asbest bilan yaxshi Yopishib jipslashadi.
Asbestotsement buyum olish asoslari 
 
Asbestotsement buyumlar olish quyidagi etaplardan iborat:
-asbestni mayda tolalarga ajratish;
-asbestni suzpenziyasini tayyorlash;
-asbestni suzpenziyasidan yupqa qatlamni ajratib olish.
-undan buyumlarni qoliplash: shiferlar, listlar, quvurlar.
-bug‘ kameralarida, suvi basseynlarida, avtoklavlarda, qotiriladi va kerakli mustahkamlikni 
olguncha isitiladigan xonalarda saqlanadi.
Asbestotsement xossalari 
 
Asbestotsementni mexaniq xossalari quyidagilarga bog‘liq:
-asbest miqdori;
-asbest sifati (uzunligi, diametri);
-sement aktivligi; -asbestotsement zichligi; -qotish sharoiti.
Ajratilgan asbest tolasini cho‘zilishga mustahkamligi 700 MPa, armaturaga tenglashadi. 
Asbestotsement tarkibida 15% asbest bo‘lganda sement toshiga qaraganda Rcho‘z-=3-5 marta, 
Regil=2-3 marta yuqori bo‘ladi.
Sovuqqa chidamlilik:
-p=1,57 g/sm3 da 25 sikl;
-r=1,65 g/sm3 da 50 sikl;
-r=1,8 g/sm3 da 100 sikl.

---

- 59 - 
Issiq o‘tkazuvchanligi p=1,9 g/sm
3
da 0,35 Vt/(m
0
S) 250
0
S temperaturaga ishlatish mumkin. 
Kremnezem qo‘shimcha qo‘shib 1000
0
S gacha oshirish mumkin.