Qurilish materiallari

Nazorat savollari:

1. Materialning zichligi va o'rtacha zichligi nima?

2. Suv shimuvchanlik va suv o'tkazuvchanlik nima?
3. Sovuqqa chidamlilik va g'ovaklik orasidagi bog'lanish qanday?
4. Issiqlik o'tkazuvchanlik va issiqlik sig'imi nima?
5. Material mustahkamligi nima va и qanday omillarga bog'Iiq?
6. Elastiklik, plastiklik va mo 'rtlik nima ?
7. Qattiqlikni aniqlash usullarini keltiring.
8. Material xossalarining uning mikro va makrostnikturasiga bog'liqligini aytib bering.
II BOB
TABIIY TOSH MATERIALLARI


Tayanch iboralar: monomineral, polimineral, magma, kvars, dala shpati,granit, glinozyom, ohaktosh, gips toshi, angidrid, marmar, zichlik, mustahkamlik, tekstura, suvga bardoshlilik.


2.1. Umumiy ma'lumotlar
Tog' jinsi muayyan tarkibga va tuzilishga ega bo'lib, geologik jarayonlar natijasida yer qatlamida hosil bo'lgan. Minerallar fizik va kimyoviy bir jinsli tabiiy jism bo'lib, yer qatlamida yuz bergan fizik-kimyoviy jarayonlar natijasida paydo bo'lgan. Tabiatda mine­rallar turi 2000 ortiq bo'lsa-da, tog' jinslari 50 taga yaqin minerallardan iborat. Tog' jinslari monomineralli va polimineralli bo'ladi.
Tabiiy toshlar qurilishda mexanik qayta ishlangan holda va materiallar ishlab chiqarishda xom ashyo sifatida ishlatiladi. Sement ishlab chiqarishda ohaktosh, beton tayyorlashda esa qum va chaqilgan tosh millionlab m³ ishlatiladi. Marmar, granit, ohaktosh kabilar arralanib, tekislanib bezak material sifatida qo'llaniladi.
Tabiiy tosh materiallari zaxiralari ishlatilganda ekologik muhitni asrash qonun qoidalariga rioya qilish zarur. Bunda chiqindi kam hosil bo'ladigan texnologiyalarni tanlash maqsadga muvofiq bo'ladi.


2.2. Tog' jinslari va jins hosil qiluvchi minerallar
Tog' jinslari shakllanishiga ko'ra uch genetik guruhlarga bo'linadi: silikatli qotishma (magma) ning qayta kristallanishidan hosil bo'lgan magmatik jinslar, tog' jinslarining nurashidan hosil bo'lgan cho'kindi jinslar, yer qatlamida fizik-kimyoviy sharoitda qayta kristallanib, ko'rinishi o'zgargan metamorfik jinslardir (2.1-jadval).