Qurilish materiallari

11.4. Polimer materiallarni tayyorlash texnologiyasi asoslari


Kompozitsion polimer materiallar (KPM) texnologiyasi ularning tarkibi, bog'lovchining turi va ishlatish sohasi bilan belgilanadi. Texnologiya quyidagi asosiy jarayonlardan iborat: komponentlami tayyorlash va dozirovkalash, kompozitsiyani qorishtirish, issiqlik yoki kimyoviy usulda qotirish va omborxonalarga joylashtirish. Polimer buyumlarga quyidagi usullarga ishlov beriladi: valtsovkalash, kalandrlash, ekstruziya, presslash, quyish, surkash, shimdirish, sepish, payvandlash, yelimlash va boshqalar. Polimer buyumlar texnologiyasi nozik hisoblanib, jarayonlarning borishi aniqlikni talab etadi.
Valtsovkalash usulida plastmassa bir-biriga qarama-qarshi aylanadigan valiklar orasidagi tirqichdan siqilib o'tib shakllanadi. Ishlov berilayotgan massa (2) valiklar (1)va (3) orasidagi tirqichdan bir necha marta o'tkaziladi va yaxshilab aralashtiriladi, keyin bitta valikka o'tkaziladi va pichoq (4) yordamida kesiladi (11.1-rasm).





11.1 rasm.Valtsovkalash sxemasi: a – massa quyish; b - valtsov­kalash;d - massani bir valikka o'tkazish; e – massani kesish.


Uzluksiz valtsovkalash jarayonida massa tirqich orasidan siqilib o'tishidan tashqari valiklar bo'ylab ham yoyiladi. Shuning uchun jarayon oxirida ortiqcha massa ikki tomondan pichoq yordamida kesib olinadi. Bu usulda plastmassa komponentlari ezilishi tufayli maydalanadi, polimer, kukunto'ldirgich va boshqa modifikatorlar yanada mayin aralashadi, hosil bo'lgan harorat ta'sirida plastiklik ortadi. Plastmassa yuzasiga ishlov berishga mo'ljallangan oxirgi valik vuzasi silliqlangan va polirovkalangan bo'lishi kerak. Unga issiqlik bilan ishlov berish uchun valiklar bug' yoki elektr isitkich (tenlar) yordamida qizdiriladi.
Kalandrlash usulida plastmassa berilgan qalinlik va kenglikda yumshatilgan polimer qorishmani valiklar orasidagi tirqichdan to'xtovsiz o'tkazib, tasma shaklida tayyorlanadi. Valiklar soniga ko'ra kalandrlar ikki. uch, to'rt va besh valikli bo'ladi. Valiklar vertikal, gorizontal Г-, L- va Z-shaklida bo'ladi (11.2-rasm).