Qurilish materiallari

1.3. Fizik xossalari
Zichlik (g/sm_­­³,g/m³) – absolyut zich materialning hajm birligidagi massasi. Agar material massasini m, zich holatdagi hajmini V_a deb belgilasak, unda
p= m/ V_a
Absolyut zich materiallar juda kam bo'lib, ularga kvars, shisha, po'lat, plastmassalarning ba'zi turlari kiradi. Amaliyotda qattiq materiallarning zichligi tarozi va hajm olchash asboblari yorda-mida aniqlanadi. Suyuq holatdagi materiallar (suyuq shisha, moyli bo'yoqlar, polimerlar) zichligi piknometr yoki areometr yordamida topiladi. Ayrim materiallarning zichligi (g/sm³) quyidagicha:

Bitum 0,9-1,2
Suv (4°C da) 1.0
Granit 2,6-2,9
Shag'al 2,7-2.9
Yog'och 1,35-1,6

Keramik g'isht 2,5-2,8
Kvars qumi 2,6–2,7
Sement 2,9-3,
Shisha 2,5-3,0
Po'lat 7,8-7,9


G'ovaklik (P) material tola hajmidagi (V) g'ovaklar (K) hajmi bilan belgilanadi:
P= K/V yoki P = (1 -p_mlp) 100%.
Materiallar g'ovaklari havo, gaz yoki suv bilan to'la bo'lib, katta oraliqda joylashadi (0 dan 98% gacha). G'ovaklik materiallarning asosiy xossalarini ifodalovchi ko'rsatkichdir. Bu ko'rsatkichlar orqali materiallarning mustahkamligi, o'rtacha zichligi, namlanuvchanligi, issiqlik o'tkazuvchanligi, sovuqqa va kimyoviy muhitlarga chidamliligi va boshqa xossalari to'g'risida tushuncha hosil bo'ladi. Yopiq g'ovaklarning ko'pligi material chidamliligini belgilaydi. Uning g'ovaklari haqidagi to'liq ma`lumot simob porometriyasi usulida olinadi. Bu usulga ko'ra materiallarning differensial va integral g'ovakligi, uning xarakteri va radiusi to'g'risida xulosa chiqariladi.
Solishtirma yuza (S, sm²/g) materialga adsorbsiya qilingan suv bug'i (yoki gaz) bilan uning g'ovaklari ichki yuzasini monomole-kular qoplama massasiga proporsionaldir, ya'ni 1 g material kukuni zarrachalarini bir qator o'zaro zich qilib joylaganda tashkil etgan yuzasidir:
S = (a₁• N/M) •m,
bunda: a₁ – bir adsorbsion molekula bilan qoplangan yuza; suv molekulasi uchun a₁ =10,6 • 10 ^lb sm²; N=6,06 • 1O²³ Avogadro soni, M – adsorbsiya gaz molekulyar massasi (suv bug'i uchun M= 18).