Qurilish materiallari ishlab chiqarish korxonalarining iqtisodiyoti

aylanma kapital
korxona ishlab chiqarish 
kapitalining bir qismi bo‘lib, uning qiymati ishlab chiqarishning har bir siklida
ishlab chiqarilgan mahsulotga o‘tkaziladi hamda ushbu tovarni sotgandan so‘ng 
korxonaga qaytariladi. Aylanma kapital ko‘pincha korxonaning pul mablag‘lari 
hisoblanuvchi yoki ishlab chiqarish jarayonida pul mablag‘lariga aylantiriluvchi 
harakatchan aktivlari qatoriga kiritiladi. 

---

85 
Iqtisodiy tabiati, bajaruvchi vazifalari va ishlab chiqarish jarayonidagi o‘rniga 
ko‘ra, “aylanma mablag‘lar” va “aylanma kapital” o‘rtasida sezilarli farq yo‘q. 
Korxona doimiy kapitalining tarkibiy qismi sifatida ular xomashyo, yoqilg‘i, 
energiya resurslari, yordamchi va boshqa materiallarda yuzaga keladi, shuningdek, 
ishchi kuchlarini yollash va ularning mehnatiga haq to‘lashga bo‘nak (avans) 
tariqasida beriladi. Aylanma mablag‘larga bo‘lgan qo‘shimcha talab banklardan 
olinadigan kreditlar hisobiga qoplanadi. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitlarida korxonalarning aylanma mablag‘larga yetarli 
tarzda ega bo‘lishi ularning normal faoliyat yuritishi garovi hisoblanadi. Shuni ham 
unutmaslik zarurki, ishlab chiqarayotgan mahsulot birligiga sarflanuvchi xomashyo, 
material, yoqilg‘i va energiya miqdori mahsulot sifatiga ta’sir ko‘rsatmagan holda 
qanchalik kam bo‘lsa, mahsulot shunchalik arzonlashadi hamda aylanma mablag‘lar 
kamroq sarflanib, ulardan foydalanish samaradorligi yuqori bo‘ladi. 
Korxonalarning aylanma mablag‘lari aylanma fondlari va muomala fondlariga 
taqsimlanadi. Bunday taqsimlash ularning moddiy
−
buyumlashgan tuzilishidan 
tashqari, ishlab chiqarish jarayoni va umuman, korxonaning iqtisodiy faoliyatidagi 
ishtiroki asosida amalga oshiriladi. Bundan tashqari, taqsimlash rejalashtirishni 
tashkil qilishda hamda korxonaning ishlab chiqarish va noishlab chiqarish sohalarida 
aylanma mablag‘larga bo‘lgan ehtiyojini aniqlashda katta rol o‘ynaydi.