Qurilish materiallari ishlab chiqarish korxonalarining iqtisodiyoti

ichki ishlab chiqarish 
zahiralari
- ishlab chiqarish jarayonlarini tashkil qilish hamda texnika va 
texnologiyani takomillashtirish, mahsulotlarning yangi va yanada mukammal 
turlarini o‘zlashtirish, ishlab chiqarilayotgan mahsulot sifatini oshirish bilan 
bevosita bog‘liq bo‘lgan moddiy resurslardan foydalanishni yaxshilash 
imkoniyatlari, katta ahamiyat kasb etadi. Zahiralar shuningdek, moddiy resurslarni 
sarflashni normallashtirish, ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning mehnat 
sig‘imini kamaytirish, mehnatni tashkil qilishning ratsional usullarini qo‘llash 
natijasida ham aniqlanadi. Qisqacha aytganda har bir korxona, ayniqsa, yirik va 
mashinasozlik korxonalari hamda ularga yaqin bo‘lgan korxonalar, moddiy va pul 
resurslaridan, ya’ni xususiy kapital va boshqa aktivlardan ratsional foydalanish 
bo‘yicha puxta ishlab chiqilgan chora-tadbirlar majmuasiga ega bo‘lishi zarur. 
Resurslardan samarali foydalanishning texnik-ishlab chiqarish yo‘nalishlari 
qatoriga, birlamchi xomashyoni ishlab chiqarishda foydalanishga sifatli ravishda 
tayyorlash,mashina va uskunalar konstruksiyasini takomillashtirish, xomashyo, 
material, yoqilg‘ilarning tejamkor turlaridan foydalanish, ishlab chiqarish 
chiqitlarini kamaytiruvchi hamda ikkilamchi resurslardan maksimal darajada 
foydalanish va barcha turdagi yo‘qotishlarning oldini olishni ta’minlovchi yangi 
texnika va texnologiyalarni joriy qilishni kiritish mumkin.
Resurslardan oqilona foydalanishning tashkiliy-iqtisodiy yo‘nalishlari 
qatoriga, mahsulotlar material sig‘imini rejalashtirish va normalashtirishning ilmiy 
darajasini oshirish, resurslarni sarflashning texnik jihatdan asoslab berilgan norma 
va normativlarini ishlab chiqish, “eski” va “yangi” mahsulot ishlab chiqarish 
o‘rtasida progressiv proporsiyalarni belgilash, mehnatni tashkil qilishning samarali 
usullarini rag‘batlantirish bilan bog‘liq bo‘lgan chora-tadbirlar kiritiladi. 
 
Aylanma 
mablag‘lar 
va 
ularning 
tarkibiy 
qismlaridan 
samarali 
foydalanishning asosiy yo‘nalishlari ish joylarida (brigada, sex va ishlab chiqarish 
uchastkalarida) bitta miqdordagi xomashyo va materiallardan tayyorlanuvchi 

---

88 
yakuniy mahsulotlarni ko‘paytirishdadir. U ishlab chiqarishni texnik jihatdan 
ta’minlash, xodimlarning malakasi, moddiy-texnika ta’minoti, moddiy resurslar 
zahiralarini sarflash normalariga bog‘liq bo‘ladi.