Qurilish materiallari ishlab chiqarish korxonalarining iqtisodiyoti

4.3.
 
 Korxonani ishlab chiqarish faoliyati 
Iqtisodiyot rivojlanishining barcha bosqichlarida asosiy bo‘lim korxona 
hisoblanadi. O‘z-o‘zini boshqaradigan sanoat korxonasi deganda, texnikaviy, 

---

48 
tashkiliy, ma’muriy va xo‘jalik ishlarini o‘zi boshqaradigan ishlab chiqarish 
tushuniladi. O‘z-o‘zini boshqaradigan korxona faoliyati, tayyorlangan mahsulotni 
sotishi, olingan daromadni, soliq va boshqa to‘lovlarni o‘zi boshqaradi. Korxona bu 
mahsulotni ishlab chiqarish maqsadida uyushmalar tomonidan tashkil etadi, 
jamoatchilik ehtiyojlarini qondirish uchun mahsulot ishlab chiqaradi va daromad 
olish manbai hisoblanadi. 
Korxona faoliyatini rejalashtirish deyilganda uning yaqin va uzoq kelajakdagi 
faoliyatini belgilash, bajarilishi ko‘zda tutilgan ishlarni asoslash, talab va taklifni 
oldindan ko‘ra bilgan holda ishlab chiqarishni muvofiqlashtirish tushuniladi. 
Korxona rejasida quyidagilar belgilanadi: 
−
reja tuzilgan davrda korxonaning faoliyatidan ko‘zda tutilgan maqsad, bunda 
ishlab chiqariladigan mahsulot turlari va ish harakteri belgilab qo‘yilgan 
ko‘rsatkichlar tizimida aks ettiriladi; 
−
rejadagi maqsadga erishish vositalari va mablag‘lar; 
−
ishni bajarish muddatlari va bosqichlari; 
−
ish turlari va muddatlari bo‘yicha bajaruvchilar; 
- rejaning 
bajarilishini nazorat 
qilish vositalari 
va 
nazorat 
bosqichlari. 
Har bir ishlab chiqarish tashkiloti raqobatchilaridan ortda qolishning oldini 
olish maqsadida xususiy ishlab chiqarishni va bozor talabini rivojlantirishni kamida 
2-3 yil oldin rejalashtirib borish. Korxona o‘z istiqbolini rejalashtirish uchun barcha 
choralarni hisobga olgan holda, bosqichma-bosqich buyumni loyihalashdan tortib, 
texnologiyani ishlab chiqish, tajriba-sinov ishlarini bajarish va ishga tushurishi 
lozim. 
Korxonaning sexlari, uchastkalari, bo‘limlari va laboratoriyalari faoliyatini 
rejalashtirish ichki ishlab chiqarish rejalari va u umumiy korxona ishini 
rejalashtirishdan bir muncha farqlanadi. Buning sababi korxona bo‘linmalarining 
xo‘jalik yurituvchi yuridik shaxs emasligi, ya’ni o‘zlarining banklardagi hisob 
raqamiga ega emasligida, tashqi korxonalarga faqat korxona rahbariyati orqali 
chiqishda, qilingan harajatlar va ishlab chiqarish natijalari bo‘yicha hamda har bir 

---

49 
bo‘linma mahsulotning ulgurji narxlarini belgilash borasida hisob kitobning yo‘qligi 
sababli to‘liq xo‘jalik hisobini amalga oshira olmasligida namoyon bo‘ladi.