Qurilish materiallari, buyumlari va konstruktsiyalarini ishlab chiqarish

Savol: 
taxta deraza oynasi o‟lchamlarini keltiring
 
 
4 – Vaziyatli topshiriq
Mineral bog’lovchi moddalar (ohak) 
Havoda quriydigan qurilish bo‟ ohak
- 
tarkibida ko‟‟i bilan 6% gilli 
aralashmalar bo‟lgan, ohaktoshni mo‟‟tadil „ishirish yo‟li bilan olinadigan 
bog‟lovchi moddalardir. 
CaCO
3=
CaO+CO
2 
 Ohakning so’nishi. 
So‟ndirilmagan donador ohakni suvga aralashtirishda 
kaltsiy oksidi quyidagi ifodada kaltsiy gidratga aylanadi: CaO+H
2
O=Ca(OH)
2
.
Bu jarayon "ohak so‟ndirish" deb ataladi va ayni bir vaqtda ko‟‟ miqdorda 
issiqlik ajralib chiqadi hamda intensiv bug‟ hosil bo‟ladi. Ohakni so‟ndirmay 

---

129 
ishlatilsa
(masalan suvoq ishlarida), u so‟nish jarayonida ozidan 
issiqlik ajratib chiqaradi va hajmi oshadi, shu sababli suvoqda 
yoriqlar xosil bo‟ladi. 
Savol:
 
Nima uchun ohakni so‟ndirish zarur? 
5 – Vaziyatli topshiriq 
Gips 
Gips tutib qolish muddatlari
Tutib qolish muddatlariga ko‟ra gips uch 
guruxga bo‟linadi: 

A - tez tutib qoladigan (tutib qolish boshi 2 minut va oxiri 15 minut);

B-normal tutib qoladigan (6 minutdan 30 minutgacha);

V-sekin tutib qoladigansi (gips qorilgan „aytdan boshlab 20 minut)
Gips tez tutib qolganda ishlash qiyinlashadi, shu sababli zarur 
bo‟lganda gips massasiga ko‟ra 0,1-0,3 % miqdorda tutib qolishni 
sekinlashtirgichlar (xayvon yelimi, sulfat achitqi braga – SDB va b.) 
qo‟shiladi. Gips-beton buyumlar ishlab chiqarishda gipsning tutib qolishini 
tezlashtirish zarur bo‟lib qoladi, bunday holda unga tabiiy ikki molekula suvli 
gips va biroz osh tuzi qo‟shiladi.