«Qurilish materiallari, buyumlari va konstruksiyalarini ishlab chiqarish» kafedrasi

3-rasm. Xaqiqiy zichlikni aniqlovchi asbob.
a) Le SHatelpe-Kandlo asbobi b) asbobni umumiy ko‘rinishi.

Le Shatelpe-Kandlo asbobining silindrik qismida (uning ichki diametri 0,9 sm) ikkita gorizontal chiziq (0-0 va 20-20) bor. Bu chiziqlar orasidagi xajm 20 sm³ ga teng. Asbobning 0-0 chiziigacha suyuqlik quyiladi. Quyilgan suyuqlik (suv, benzin, suvsiz kerosin) sinaladigan materialni eritmasligi va u bilan ximiyaviy reaksiyaga kirishmasligi lozim. Sementning xaqiqiy zichligini topishda suv o‘rniga benzin yoki suvsiz kerosindan foydalaniladi, chunki sement suv bilan reaksiyaga kirishadi.

Asbobga suyuqlik quyilgandan keyin uning suyuqlik satxidan yuqori qism quruq latta bilan artib olinadi. So‘ngra bu asbob shtativga o‘rnatilib, suvli shisha idishga solinadi (1-rasm, b). Le SHatelpe-Kandlo asbobining 20-20 chizii suv satxidan bir oz yuqori turishi shart. Idishdagi suvning temperaturasi doimo 20 2^o bo‘lishi kerak.
Le SHatelpe-Kandlo asbobiga solinadigan kukun material idish bilan birga texnik tarozida tortiladi. (tarozining aniqlik darajasi kamida 0,01 g bo‘lishi kerak). Bitta tajriba uchun 60-80g kukun etadi. Bu kukun asbobga voronka orqali oz-ozdan solib turiladi va asbobdagi suyuqlik satxining ko‘tarilishi kuzatib boriladi. Suyuqlik satxi ko‘tarilib, 20-20 chiziqqa etganda kukun solish darxol to‘xtatiladi. Ortib qolgan kukun idishi bilan birga yana tortiladi; 20 sm³ xajmga ketgan kukunning massasini bilish uchun jami kukunning massasidan ortib qolgan kukunning massasi ayriladi.
Materialning xaqiqiy zichligi (_o) quyidagi formuladan topiladi:


_o= (5)

bu erda _{o –} materialning xaqiqiy zichligi, g/sm³ hisobida;

m₁- jaomi kukunning massasi, g hisobida;
m₂- ortib qolgan kukunning massasi, g hisobida;
V_a- Le SHatelpe-Kandlo asbobiga solingan kukunning xajmi, sm₃ hisobida; V_a xajm o‘zgarmasligi va doimo 20 sm³ ga teng bo‘lishi kerak.
Xaqiqiy zichlikni Le SHatelpe-Kandlo asbobidan foydalanib topish tajribasi ikki marta yoki birdaniga ikki asbobdan o‘tkaziladi. Tajriba natijalarining o‘zaro farqi 0,02 dan oshmasligi kerak. Agar farq 0,02 dan oshib ketsa, tajriba yana takrorlanadi.