«Qurilish materiallari, buyumlari va konstruksiyalarini ishlab chiqarish» kafedrasi

11– LABORATORIYA ISHI
Qurilish gipsini markasini aniqlash

Ishlatiladigan asbob-uskunalar: gidravlik press, MII-100 asbobi, 4X4X16 sm o‘lchamli yig‘ma qolip, tarozi, qorishma tayyorlash uchun idish va qurakcha, sekundomer, suv o‘lchagich, metall plastinkalar, qolipni moylash uchun mashina moyi, toza quruq latta, pichoq, chil cho‘p.

Ish tartibi: Sinash uchun o‘lchami 4X4X16 sm li 3 dona gips namunalari tayyorlanadi. Bunda gips xamirining quyuqligi normal bo‘lishi shart. Normal quyuqlikdagi gips xamir tayyorlash uchun sinaladigan gipsdan 1,2 kg va shunga mos miqdorda suv olinadi. Suv qorishma tayyorlanadigan idishga quyilib, ustiga 5-20 sekund davomida gips oz-ozdan solib, bir jinsli xamir xosil bo‘lguncha chil cho‘p bilan 60 sekund qorishtirilib turiladi; so‘ngra xamir metall qolipga tez va sachratmasdan quyiladi. To‘ldirilgan qolip ustidagi ortiqcha gips xo‘llangan pichoq bilan sidirib olinadi. Gips qorilgan vaqtdan boshlab 15±5 minutdan keyin namunalar qolipdan chiqarib olinib, har biri ko‘zdan kechiriladi. Namunalarning press plitalariga tegib turadigan yoqlari o‘zaro parallel bo‘lishi hamda tekislikdan chetga oishi 0,5 mm dan oshmasligi lozim. Nuqsonli namunalarni sinash yaramaydi. Gips namunalari qotib oradan 2 soat o‘tgach ularni gidravlik pressda egilishdagi mustaxkamlik chegaralari aniqlanadi. (8 rasm).
Egilishiga mustaxkamlik chegarasi quydagi formuladan topiladi:
Reg= (9).
Bu formulada Reg –egilishga mustaxkamlik chegarasi,
MPa;
R – namunaning sindirgan kuch, N;
l – tayanchli oralig‘i, mm;
b –namunaning eni, mm;
h – namunaning qalinligi (balandligi), mm.

Gipsni siqilishdagi mustaxkamlik chegarasi oltita yarimtali tayoqchalarni 1 tonnalik gidravlik pressda sinab aniqlanadi (yarimtali tayoqchalar namunalari egilishga sinalayotganda sinishidan xosil bo‘ladi). YArimtali tayoqchalarga kuch uzatish uchun 40X62,5 mm o‘lchamli (yuzasi 25 sm²) jilvirlangan, yassi po‘lat plastinkalardan foydalaniladi.