Qurilish materiallari, buyumlari va konstruksiyalari texnologiyasi

4.2-jadval. 2-shlangli tortish domkratlari 
Zo‘riqishning eng 
yuqori kuchi, (kN) 
YUrishining 
eng yuqori 
o‘lchami, 
(mm) 
Armatura chiqib turishining eng 
kam o‘lchami,  (mm) 
Vazni, 
(kg) 
Qisqa tayanch 
boshli 
Uzun tayanch 
boshli 
30 
200 
185 
295 
17,0 
30 
600 
185 
295 
27,0 
60 
200 
185 
295 
18,0 
60 
600 
185 
295 
28,0 
180 
250 
245 
335 
36,0 
180 
500 
245 
335 
43,0 
250 
250 
256 
346 
44,0 
250 
500 
256 
346 
56,0 
4.3 – jadval. 2-shlangli tortish domkratlari
 
Zo‘riqishning 
eng yuqori 
kuchi, (kN) 
YUrishining 
eng yuqori 
o‘lchami, (mm) 
Armatura chiqib turishining eng 
kam o‘lchami,  (mm) 
Vazni, 
(kg) 
Qisqa tayanch 
boshli 
Uzun tayanch 
boshli 
30 
200 
180 
290 
18,5 
30 
500 
180 
290 
24,0 
60 
200 
180 
290 
19,5 
60 
400 
180 
290 
25,0 
120 
200 
190 
300 
29,0 
120 
500 
190 
300 
45,0 
160 
200 
190 
300 
31,0 
160 
300 
190 
300 
34,0 
160 
500 
190 
300 
47,0 
300 
200 
240 
330 
39,0 
300 
400 
240 
330 
50,0 
300 
600 
240 
330 
61,0 
 
Armaturani taranglashtirini faqat operatsiyani nazorat qiluvchi texnik xodimlar 
ishtirokida  amalga  oshirish  mumkin.  Nazorat  tekshiruv  ma’lumotlari  maxsus 
jurnalga yozib boriladi. 
 
1.3.  Armaturani taranglashtirishning elektrotermik usuli 
Armaturani  taranglashtirishning  elektrotermik  usulining  mohiyati  shundaki 
armatura sterjeni elektr toki yordamida qizdirilib kerakli uzunlikkacha cho‘ziladi va 

---

 
qoliplardagi  yoki  qolip  tagidagi  qattiq  tirgaklarga  mahkamlanadi.  Ular  esa 
sterjenlarni sovishi natijasida qisqarishiga  qarshilik   ko‘rsatadi.  Buning   natijasida   
armaturada  
oldindan  zo‘riqish  hosil  bo‘ladi  va  armatura  bo‘shatilgandan  so‘ng  kuch 
konstruksiya  betoniga  uzatiladi  va  uni  siqadi.  Elektrotermik  taranglashtirish  uchun 
mo‘ljallangan armatura sterjenlarining uchlarida tayanch yuzalari o‘rtasidagi masofa 
qolipdagi tirgaklarning tashqi chegaralari orasidagi masofadan zarur darajada kichik 
bo‘lgan o‘lchamda ankerlar o‘rnatiladi. Sterjenlarning elektrotermik usulda qizdirish 
ularni  qizdirilgan  xolda  tirgaklarga  bemalol  o‘rnatish  imkonini  berishi  kerak  (4.23-
rasm).  
Taranglashtiriladigan 
armaturaning 
shartli 
oquvchanlik 
chegarasining 
pasayishi  va  vaqtinchalik  qarshiligini  pasayib  ketishini  oldini  olish  maqsadida 
armaturani  elektr  toki  yordamida  qizdirilganda  xarorat  4.7-jadvalda  keltirilgan 
kattalikdan oshmasligi kerak. 
Qizdirish  xarorati  po‘latning  uzayishiga  qarab  nazorat  qilinadi.  Haroratni 
o‘lchashda o‘lchov xatosi ±20
0
Sdan ortiq bo‘lmagan termoelektrik termomonometr, 
termoqalamlardan foydalanishga ruxsat etiladi.  
Taranglashtiriluvchi  armatu-raning  to‘laligicha  uzayishi  uchun  qizdirish 
xaroratini quyidagi formula bilan aniqlanadi: 
 
bu erda: t
p
 – tavsiya etiladigan xaroratdan ( 4.5 - jadval bo‘yicha)   
yuqori bo‘lmagan xarorat; 
Δl
n
-taranglashtiriluvchi  armatu-raning  armaturani  tirgaklarga  erkin  joylashtirilini 
ta’minlaydigan to‘la uzayishi; 
l
k
  –  armaturaning  qizdiriladigan  qismining  uzunligi,  yoki  tok  o‘tkazuvchi 
kontaktlar orasidagi masofa, sm; 
t
o 
– atrof muhit xarorati, 
0
S; 

 - po‘latning chiziqli kengayish koeffitsienti (4.5-jadval bo‘yicha).