Qurilish materiallari, buyumlari va konstruksiyalari texnologiyasi

Fanning  vazifasi  -  talabalarga  oldindan  zo‘riqtirilgan  temir-beton  buyum  va 
konstruksiyalarini  tayyorlash,  texnologik  jarayonni  optimal  variantini  tanlash, 
iqtisodiy  asoslash,  oldindan  zo‘riqtirilgan  temir-beton  ishlab  chiqarish  texnologiyasi, 
oldindan  zo‘riqtirilgan  temir-beton  ishlab  chiqarishni  asosiy  prinsiplari,  buyum 
tayyorlash texnologiyasini o‘rgatishdan iborat. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ME’YORIY XUJJATLAR 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
Qurilish me’yorlari va qoidalari (QMQ - "SNiP") 
1.   
QMQ  2.01.01-94  Loyihalash uchuy ob-havo va fizik-geologik ko‘rsatkichlar 
2.   
QMQ  2.01.03-96  Zilzila hududlarida qurilish 
3.   
QMQ  1.03.07-96  Qurilishda mualliflik nazoratiga doyr nizom 
4.   
QMQ  2.01.06-97  Qurilishda ishlatiladigan fizik o‘lcham birliklari ro‘yxati 
5.   
QMQ  3.04.02-97  Qurilish  konstruksiyalari  va  inshootlarini  nurashdan       
saqlash 
6.   
QMQ  2.03.03-96  Armotsement konstruksiyalar 
7.   
QMQ  2.05.02-95  Avtomobil yo‘llar 
8.   
QMQ 
2.05.05-96 Temiryo‘l va avtoyo‘l tonellari 
9.   
QMQ 
3.03.04-98 Yig‘ma  temirbeton  konstruksiya  va  buyumlarni  ishlab 
chiqarish 
10.  
QMQ 
1.01.04-98 Arxitektura va kurilish atamalari 
11.  
QMQ 
3.03.07-98 Sergovak beton buyumlarni ishlab chiqarish 
12.  
QMQ 
3.03.08-98 Polimer  beton  qorishmasi  va  buyumlarni  tayyorlash 
texnologiyasiga doir qo‘llanma 
13.  
QMQ 
3.06.03-96 Avtomobil yo‘llari 
14.  
QMQ 
3.03.01-98 YUk ko‘taruvchi va to‘siq konstruksiyalar 
O‘zbekiston Respublikasi standarti (O‘zRST) 
 
1 
UzRST 
7473-94  Beton qorishmalari 
6 
UzRST 
8267-93  Qurilish  ishlari  uchun  zich  tog‘  jinsli  chaqiq  tosh  va 
graviy 
7 
UzRST 
25094-94  Sement uchun faol mineral qo‘shilmalar 
9 
UzRST 
8736-93  Qurilish ishlari uchun qum. Texnik shartlar 
14  UzRST 
18866-93  Domna  toshqolli  shebenь  asosida  olinadigan  mineral 
paxta 
15  UzRST 
26302-93  SHisha.  Nurni  bir  yo‘nalishda  o‘tish  koeffitsienta  va 
qaytarishini aniqlash usuli 
16  UzRST 
30062-93  Temirbeton  konstruksiyalaribop  armatura  tayoqchasi. 
Mustahkamlikni tok o‘ramida tekshirish 
17  UzRST 
22266-94  Sulьfatga chidamlissement. Texnik shartlar 
18  O‘zRS
T 
30247.0-
94 
Qurilish  konstruksiyalari.  Utga  bardoshlikni  aniqlash 
usuli 
21  UzRST 
23558-94  Yo‘l  va  aerodrom  kurilishi  uchun  anorganik  bog‘lovchi 
bilan 
ishlatilgan 
sheben-graviy-qum 
va 
tuproq 
aralashmasi 
22  UzRST 
30244-94  Qurilish ashyolari. Enuvchanlikka sinash usullari 
23  UzRST 
669-96  Noru  da  qurilish  ashyolari.  Sanoat  chiqindilaridan 
olinadigan  zich  shebenь  va  qum.  Betonbop  g‘ovak 
to‘ldirgichlar 
24  UzRST 
667-96  Mahsulot  sifatiga  doyr  ko‘rsatkichlar  tizimi.  Qurilish. 
Betonlar 

---

 
26  O‘zRS
T 
672-96  Mahsulot  sifatini  ifodalovchi  ko‘rsatkichlar  tizimi. 
Noruda  qurilish  ashyolari  va  g‘ovak  betonlar  uchun 
to‘ldirgichlar. 
29  UzRST 
22904-93  Temirbeton  konstruksiyalar.  Armaturani  joylanishi  va 
muhofaza  qatlamining  qalinligini  magnit  usuli  bilan 
aniqlash 
30  UzRST 
710-96 
Qurilishda nurashdan saqlash. Betonlar 
31  UzRST 
707-96 
Betonlar. Tasnifi va umumiy texnik shartlar 
35  UzRST 
694-96 
Betonbop issiq elektrstansiya kul-changi. Texnik shartlar 
39  UzRST 
671-96 
Betonbop qo‘shilmalar. Umumiy texnik shartlar 
40  UzRST 
13996-96 Fasadbop sopol plitalar va gilamlar 
48  UzRST 
737-96 
Kimyoviy chidamli betonlar 
53  UzRST 
719-96 
Betonlar.  Zichlik,  namlik,  suv  shimuvchanlik,  g‘ovaklik 
va  suv  o‘tkazmaslikni  aniqlash  usullariga  umumiy 
shartlar 
54  UzRST 
720-96 
Zichlikni aniqlash usuli 
55  UzRST 
721-96 
Namlikni aniqlash usuli 
56  UzRST 
722-96 
Suv shimuvchanlikni aniqlash usuli 
57  UzRST 
723-96 
G‘ovaklikni aniqlash usuli 
58  UzRST 
724-96 
Suv o‘tkazmaslikni aniqlash usuli 
51  UzRST 
678-96 
Qurilish ishlari uchun qum-graviy aralashmasi 
53  UzRST 
679-96 
Betonlar. Tarkibini tanlash qoidalari 
57  O‘zRS
T 
10060.1-
95 
Betonlar.  Sovuqqa  chidamlilikni  aniqlashning  asosiy 
usuli 
58  UzRST 
10060.2-
95 
Betonlar.  Ko‘p  marta  muzlatib  va  eritib  sovuqqa 
chidamliligini aniqlashning tezkor usuli 

---

 
 
 
59 
UzRST 
3.1109-
96 
Atamalar va umumiy tushunchalar 
63 
UzRST 
738-96  Qurilish qorishmasibopssement 
64 
UzRST 
728-96  Ogir va mayda to‘ldirgichli beton 
69 
UzRST  10060.3- 
95 
Betonlar.  Sovuqqa  chidamlilikni  tezkor  dilatometr  usuli 
bilan aniqlash 
81 
UzRST 
742-96  Betonlar. Mustahkamlikni nazorat qilish qoidalari 
84 
UzRST 
818-97  Beton va qorishma uchun suv. Texnik shartlar 
85 
UzRST 
764-96  Betonlar. Mustahkamlikni ulьtratovush usuli bilan aniqlash 
86 
UzRST 
819-97  Qotish jarayonida issiqlik ajralishini aniqlash 
87 
UzRST 
760-96  Boglovchi  ashyolar  ishlab  chiqarishda  ishlatiladigan  gips 
va gipsangidrit toshlar 
88 
UzRST 
761-96  Oq portlandsement. Texnik shartlar 
89 
UzRST 
858-98  Betonlar.  O‘rtacha  zichligini  radioizotop  usuli  bilan 
aniqlash 
91 
UzRST 
808-97  Betonlar.  Kelajakda  siqilishga  bo‘lgan  mustahkamligini 
tezkor usulda aniqlash 
92 
UzRST 
869-98  Betonlar. Ishqalanishga mustahkamligini aniqlash usullari 
93 
UzRST  872-98 
Betonlar. Buzmasdan mustahkamligini anikdash usullari 
96 
UzRST  882-98 
Betonlar. 
Konstruksiyadan 
olingan 
namunani 
mustahkamligini aniqlash usuli 
97 
UzRST  901-98 
Sementbop  qo‘shilmalar.  Faol  mineral  qo‘shilmalar-kukun 
tO‘ldirgichlar 
98 
UzRST  9.040-97  Temirlar va eritmalar 
102  UzRST  30515-97 Sementlar. Umumiy texnik shartlar 
103  UzRST  8411-74  Drenajbop sopol kuvurlar 
104  UzRST  5382-91  Sementlar  vassementbop  xom  ashyolar.  Kiyoviy  sinash 
usullari 
113  UzRST  22856-89 Tabiiy chaqiq toshlar 
114  UzRST  17177-94 Issiqlikni saqlovchi kurilish ashyolari va buyumlari 
115  UzRST  10178-85 Portlandsement va toshqol-portlandsement 
119  UzRST  26798.2-
96 
Tamponajssementlar. I-G va I-H xillari 
120  UzRST  9128-97  Yo‘l va aerodrombop asfalьtbeton aralashma va asfalьtbeton 
122  UzRST  23464-79 Sementlar. Tasnifi 
123  UzRST  125-79 
Gipsli boglovchilar 
124  UzRST  11052-74 Kengayuvchan gipsglinozyomssement 

---

 
Qurilish ashyolari va buyumlariga oid davlatlararo standartlar
 
6 
GOST 
310.1-76  Sementlar. Sinash usullari. Umumiy tushuncha. 
7 
GOST 
310.4-81  Sementlar. 
Siqilishga 
mustahkamlik 
chegaralarini 
aniqlash usullari. 
8 
GOST 
3476-74  Sement  ishlab  chiqarishda  ishlatiladigan  domna  va 
fosfor toshqollari. Texnik shartlar. 
10 
GOST 
10178-85  Portlandsement 
va 
shlakoportlandsement. 
Texnik 
shartlar. 
11 
GOST 
22266-94  Sulьfatьga chidamlissementlar. Texnik shartlar. 
13 
GOST 
24640-91  Sement uchun qo‘shimchalar. Sinflar. 
14 
GOST 
25094-94  Faol mineral qo‘shimchalar. Sinash usullari. 
16 
GOST 
7473-94  Beton qorishmasi. Texnik shartlar. 
17 
GOST 
17624-87  Betonlar. Ulьtratovush usulida mustahkamlikni aniqlash. 
18 
GOST 
25881-83  Kimyoviy chidamli betonlar. Sinash usullari. 
19 
GOST 
27006-86  Betonlar. Tarkibini aniqlash qoidalari. 
21 
GOST 
8735-88  Kum. Sinash usullari. 

---

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
MUALLIF XAQIDA MA’LUMOT 
 
 

---

 
187 
 
Muallif xaqida ma’lumot 
Nasritdinov Muhammad Mahmutjanovich 
 
Texnika 
fanlari 
nomzodi, 
dotsent 
Nasritdinov 
Muhammad 
Mahmutjanovich  1960  yil  Namangan  shahrida  tug’ilgan.  1977  yil  Toshkent 
Politexnika  institutiga  uqishga  kirgan.  1982  yil  Toshkent  Politexnika  instituti 
muhandisi. 1984 yil Toshkent Politexnika instituti stajer – tadqiqotchisi. 1985 yil 
Toshkent  Politexnika  instituti aspiranti. 1988  yil  Moskva  Soxa  ilmiy  –  tadqiqot 
laboratoriyasi  muhandisi.  1989  yil  Toshkent  Politexnika  instituti  Namangan 
filiali assistenti. 1991 yil Namangan sanoat – texnologiya instituti dotsenti. 1995 
yil  Namangan  sanoat  –  texnologiya  instituti  bino  va  sanoat  inshootlari  qurilish 
kafedrasi mudiri. 1999 yil Namangan muhandislik - pedagogika instituti bino va 
sanoat  inshootlari  qurilish  kafedrasi  mudiri.  2004  yil  Namangan  muhandislik  - 
pedagogika  instituti  bino  va  sanoat  inshootlari  qurilish  kafedrasi  dotsenti.  2011 
yil  Namangan  muhandislik  -  pedagogika  instituti  kasb  ta’lim  (Binolar  va 
inshootlar  qurilishi)  kafedrasi  dotsenti.  2013  yil  va  hozirgi  vaqda  Namangan 
muhandislik  -  pedagogika  instituti  qurilish  materiallari,  buyumlari  va 
konstruktsiyalarini ishlab chiqarish kafedrasi dotsenti.