“Qurilish” kafedrasi “Мetrologiyа, standartlashtirish va sertifikatlashtirish” fanidan 4-kurs qmbkich guruh talabalari uchun

URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI
TEXNIKA FAQULTETI
“Qurilish” kafedrasi
“Мetrologiyа, standartlashtirish va sertifikatlashtirish”
fanidan 4-kurs QMBKICH guruh talabalari uchun
ТAQDIMOT
O’qituvchi: Axmedjanov S.SH
Mavzu: Standartlashtirish tizimi, uning maqsadi va vazifasi. Standartlashtirish tizimida faoliyat olib boruvchi
Xalqaro va Milliy tashkilotlar.
Reja:
1. Davlat standartlashtirish tizimi. 2. Standartlashtirishning maqsad va vazifalari. 3. Standartlashtirish tizimida faoliyat olib boruvchi Xalqaro va
Milliy tashkilotlar faoliyati.
Tayanch iboralar: Xalqaro standartlashtirish tashkiloti (ISO), Xalqaro elektrotexnika komissiyasi (XEK), Metrologiya sohasida qonunlashtiruvchi xalqaro tashkilot (MOZM), Sifat bo‘yicha Yevropa tashkiloti (YeOK), Sinov laboratoriyalarining akkreditlash bo‘yicha Xalqaro konferensiyasi (ILAK), Yevropadagi iqtisodiy uyushma (YeES), Standartlashtirish va metrologiya bo‘yicha arab tashkiloti (ASMO).
Turli xildagi buyumlarni, ularning tavsiflarini, usullar va belgilashlarning sonini qisqartirish jarayonini xar xil mamlakatda turlicha ataladi. Masalan, bu jarayonni AQSH va Angliyada «Standardization”, Germaniyada “Normung” va Frantsiyada “Normalisation” deb ataladi. Agarda standartlashtirish bilan shug‘ullanadigan tashkilotlarning nomlari taqqoslansa, u holda ko‘pchilik Yevropa tashkilotlari o‘z nomlarida “Normlien” (Shveytsariya), “Normalisatie” (Gollandiya) va h.k. so‘zlarni ishlatadilar. Keltirilgan barcha xorijiy atamalar ingliz tiliga “Standartization” atama bilan, italyan tiliga esa “Unificazione” atama bilan tarjima qilinadi.
Standart so‘zi inglizcha “Standart” so‘zdan olingan bo‘lib, me’yor, o‘lcham, andoza degan ma’nolarni bildirib, me’yoriy hujjat nomi bilan yuritiladi. Standartlashtirish bo’yicha xalq xo’jaligini boshqarishning hamma sohalarida olib borilayotgan ishlarni birlashtirish uchun Davlat standartlashtirish tizimi (DST) ishlab chiqilgan. U o’zaro bog’langan qoida va tartiblar majmuasidan iborat bo’lib, standartlashtirishning maqsadi va vazifalarini, kategoriyalari va turlarini, ularni ishlab chiqish tartibini, tasdiqlash va joriy qilish hamda ularni joriy va amal qilishini aniqlaydi. DST standartlar majmuasi sifatida rasmiylashtirilgan.