Quloq tomoq

10. Burun to‘sig‘ining deformatsiyasida bemorning aso-
siy shikoyatlari?
A. Kokosmiya.
B. Nafas olishning buzilishi.
D. Oz miqdorda qon oqishi.
E. Hamma javoblar to‘g‘ri.
11. Qaysi belgilar surunkali rinitga xos emas?
A. Shilliq parda och qizil rangda.
B. Shilliq parda to‘q ko‘k rangda.
D. Shilliq parda och ko‘k rangda.
E. Shilliq parda och pushti rangda.

---

112
IV bob
HALQUM KASALLIKLARI
Halqum anatomiyasi
Halqum (pxarynx) – ovqat hazm qilish yo‘lining boshlan-
g‘ich qismi. Shu bilan birga u yuqori nafas yo‘llarining 
bir qismi, burun bo‘shligini hiqildoq bilan bog‘lab turadi. 
Halqum mu shak nayi bo‘lib, kalla asosidan boshlanib I–II 
bo‘yin umurtqasi     gacha davom etadi. Past qismida halqum 
qizilo‘ngachga o‘tadi.
Halqum 3 qismdan iborat: yuqori – burun qismi yoki 
burun-halqum; o‘rta – ogiz qismi yoki ogiz-halqum; pastki 
– hiqildoq qismi yoki hiqildoq-halqum.
Halqumning burun qismi – xoanalar yordamida burun 
bo‘shligi bilan bog‘lanadi. Uning yon devorlarida eshitish 
(Yevstaxiy) naylarining halqum teshiklari ochiladi. Bu te-
shiklar burun-halqumni chap va o‘ng nog‘ora bo‘shliqlari 
bilan bog‘lab turadi. Halqumning yuqori va yon devorla-
rida limfoid to‘qimaning yig‘indisi joy olgan. Ular halqum 
(III, retronazal bodomcha bez, Lyushke bezi) va paylar-
ning (V va VI) bodomcha bezlarini hosil qiladi.
Halqumning og‘iz qismi oldidan og‘iz bo‘shlig‘iga ochi-
ladi, orqa devori III bo‘yin umurtqasi bilan chegaradosh, 
pastda esa halqumning hiqildoq qismiga o‘tib ketadi. Og‘iz 
bo‘shlig‘i yuqorida yumshoq tanglay va tilcha, pastda – til 
ildizi, yonlarida – old va orqa tanglay yoylari bilan che-
garalangan. Tanglay yoylari orasidagi chuqurchada ikki to-
mondan I va II tanglay bodomcha bezlari joylashgan. Ular-
da 16–18 ta chuqur egilgan va shoxlangan lakunalar tavofut 
qilinadi (kriрtalar). Halqumning hiqildoq qismi bo‘yinning 

---

113
IV, V va VI umurtqalari sohasida joylashgan. Halqum old 
devori ning til ildizi bilan hosil bo‘lgan past qismida til (IV) 
bodomcha bezi joylashgan. Halqumning limfoid to‘qimasi 
– tanglay, nay, halqum, til, bodomcha bezlari va mayda 
limfadenoid to‘qimaning yig‘indilari halqumning limfatik 
halqasini hosil qiladi (Pirogov-Valdeyer halqasi). Bodom-
cha bezlari ning asosiy vazifasi organizmni infeksiyalardan 
himoya qi lishdir (48-rasm). Halqum devori 4 qavat par-
dadan iborat: shilliq, fibroz, mushakli va biriktiruvchi.
48-rasm. Og‘iz-halqum. 
1  – til ildizi; 2 – oldingi tanglay 
yoychasi; 3 – lakuna teshikchasi; 
4 – orqa tanglay yoychasi; 5 –  yum -
shoq tanglay; 6 – og‘iz-halqumning 
orqa devori; 7 – og‘iz-halqumning 
orqa devorlarida limfoid to‘qima 
granulalari.
5
4
3
2
1
7
6
Halqumning qon bilan ta’minlanishi tashqi uyqu ar-
teriyasidan amalga oshiriladi, pastki qismi esa qon bilan 
yuqori qalqonsimon arteriyadan ta’minlanadi. Innervatsiya 
til-halqum va adashgan nerv tomonidan amalga oshiriladi. 
Shuningdek, halqumning innervatsiyasida simpatik poya-
ning yuqori bo‘yin tugunlarining shoxchalari ham qatna-
shadi. Ular halqum nerv o‘ramlari bilan birgalikda harakat 
va sezgirlik innervatsiyasini ta’minlaydi.