Quloq tomoq

Konikotomiya  – elastik konus sohasida hiqildoqni ke-
sib ochish – traxeostomiya o‘tkazishning iloji bo‘lmasa, 
duch kelgan o‘tkir kesuvchi asbob yordamida zudlik bilan 
amalga oshirilishi mumkin (pichoq, o‘tkir tig‘li narsalar va 
hokazo).
Traxeostomiya – hiqildoqni kesib ochish va uning ichi-
ga maxsus naylarni kiritish. Ambulatoriya va shifoxonalar-
da traxeostomiya o‘tkazish uchun kerakli asbob-anjom-
lar yig‘masi doimo tayyor bo‘lishi kerak (63, 64-rasmlar). 
63-rasm. Traxeostomiya qilishda ishlatiladigan asboblar yig‘masi.
1 – skalpel; 2 – qaychi; 3 – pinsetlar; 4 – shpris va ignalar; 5  –  o‘t      kir  
ilmoqlar; 6 – to‘mtoq ilmoqlar; 7 – qisqichlar; 8 – igna tutgich; 
9 – tra      xeostomik  kengaytirgich;  10 – so‘rib olish uchun shlang.

---

167
Traxeostomiya operatsiyasini faqat shifokor bajarishi kerak. 
Lekin ayrim hollarda mazkur operatsiya shoshilinch tarzda 
o‘tkaziladi va feldsher yoki hamshira shifokorning yordam-
chisi bo‘lishi mumkin. Shuning uchun ular ham operatsi-
yaning borishini bilishlari shart (65, 66, 67-rasmlar).
1
2
3
65-rasm. Tomoqni kesish 
turlari. 
1 – konikotomiya; 2 – yuqori 
traxeostomiya; 
3 – pastki traxeostomiya.
64-rasm. Traxeostomik naychalarning turlari.
1 – teflondan; 2 – zanglamaydigan po‘latdan; 
3 – manjetka o‘rnatilgan termolabil plastmassadan yasalgan nay.
2
1
3

---

168
Buning uchun bemor chal qancha yotqiziladi. Ku raklari 
tagiga (bo‘yin tagiga emas) yostqiq qo‘yiladi. Ope ratsiya 
may doni tozalanib, 0,5% li novokain bilan ma halliy anes-
teziya qilinadi. Agar bemor ning ahvoli juda og‘ir bo‘lsa, 
or ga  nizmda karbo nat angidrid me’yoridan ortib ketsa, og‘-
riqqa sezgirlik pa sayishi sa bab li anesteziya o‘t kazilmasligi 
mumkin.
a
b
66-rasm. Traxeostomiya bosqichlari.
a – traxeyani kesishdan oldin; b – traxeostomik  naychani kiritish.

---

169
Traxeostomiya quyidagi bosqishlardan iborat:
– teri, teri osti kletchatkasini kesish, kesilgan jarohat 
chetlarini yirish, qonni to‘x ta tish;
– ko‘krak-til osti mushaklarining birlashgan oq chizig‘i 
ochi ladi;
– ikkita pinset bilan oq chiziq to‘qimalari markazdan 
ko‘ tarilib, Kupfer to‘mtoq qaychisi yordamida ko‘ndalang 
kesiladi;
– tarnovsimon zond oq chiziq ostiga oldin yuqoriga, 
keyin pastga tiqilib, u bo‘ylab to‘qimalar kesiladi;
– qalqonsimon bo‘yincha ochiladi va pastga tortiladi;
– shunday qilib traxeyaning oldingi devori ko‘riladi, 
skalpel bilan traxeyaning ikkinchi va uchinchi yarim halqa-
si kesiladi;
– traxeya devori kesilgandan keyin unga Trusso turidagi 
kengaytirgichlar yordamida traxeostomik kanyula kiritiladi;
– agar kanyula orqali bemor nafasi tiklansa, kanyula 
atrofidagi teriga chok qo‘yiladi;
– traxeyaga kiritilgan nay bemor bo‘yniga dokali 
bog‘lam bilan mustahkamlanadi.
67-rasm. Traxeostomik kanyulani kiritish.

---

170