Qubla-batis Aziya

Tabiyiy sharayati va resursları. Tu`slik batis Aziya regionining ma’lum bir bo`limi tawlar va past tawlardan iborat. Chŏllar va tesikliklardan iborat.

Qazilma boylikları. Tiykariy boyligi neft kŏpgina ka`nları 3000m.dan 3000m.gasha shuqurlikda jaylasqan. Gurusyadan Omon ma`mleketigasha neft polosasıni (rayonini) tashkil qiladi. Tekshirish zonası 50,8 mlrd.t. ta`biyiy gaz -22,1 trli m<sup>3</sup> Bulardan tashqari boshqa mineral resurslar ham mavjud. Qora va Ren`li metall, fosforit, magnizit, asbest, kaliy va osh tuzi va nodir metallar. Tu`slik batis Aziya regioni iqlimi keskin ŏzgaruvshi. Arqada – 30<sup>0</sup> gasha qublada ba’zida + 50<sup>0</sup> dan oshadi. Yumshoq den`iz subtropik iqlimi Ŏrta Er den`izi, Qora den`iz hamda Kaspiy den`iz bŏylarıdagi territoriyalarda xukmronlik qiladi. Chŏl va shala shŏl rayonlarıda qish va bahor oylarıda yog’ingarshilik 100-500 mm/jil bŏladi.

Daryoları sersuv daryolar kam. Kŏpgina daryolar qurib qoladigan daryolar. Iri daryolardan Tigr va Evfrit va quyi oqimi Shott-El’-Arab daryolar tiykaran erlarni sug’orishda ishlatiladi. Ŏlik den`iz kŏli tiykaran tuzga boy. Er osti suvlarıdan sug’orishda foydalaniladi. Awil xŏjalik ekinlarıning turli xili va xosildorligi yuqoridir. G’alla, paxta, olivka, tsitrus ŏsimlikları ekiladi. Ba’zi bir ma`mleketlarda jiliga 3 marta hosil aliw mumkin. Tawli va taw oldi rayonlarıda yaylov sharwashilig`i ushun juda qulay. Afg’onistonda Qorakŏl qŏyi, Turkiyada Angor eshkisi, Eron, Iroqda gŏsht-jun ushun shorva va jilqishilik. Qirg’oq bŏyida balıqshilik rawajlang`an.