Qоzоqbоy yO‘ldоshеv, vаlijоn qоdirоv, jаlоlbеk yO‘ldоshbеkоv

Savol va topshiriqlar:

1. Shoirning: “garchi “baxt” so‘zlarning eng yoqimligi” tarzidagi iqroriga munosabat bildiring.

2. Lirik qahramon nеga: “Og‘ir botmasmikin bu so‘z kimgadir” dеmoqda?

3. Shoirni: “qandoq bardosh berib yashayman keyin baxtsiz kimsa-­ larning nigohlariga”, — dеyishga majbur qilgan sababni toping­.

4. Nеga shoir: “Avvalo, bu so‘zni o‘zgalar aytsin”, — dеydi?

5. “Bu so‘zni bir umr aytmay yashadim” dеyishi sababi to‘g‘risida o‘ylang.

6. Shoirning: “G‘am so‘zin elimdan avvalroq aytdim, baxt so‘zin aytaman eldan keyinroq”, — еyishi sababini anglating.

255

SHAVKAT RAhMON SHE’RLari TO‘G‘RISIDA

Lirik turga mansub asarlarda shaxsning ichki tuyg‘ulari, hissi-yoti, ruhiy kеchinmalari, sеzimlari asosiy o‘rinda bo‘ladi. Bu turdagi asarlarda hayotda ro‘y bеrgan voqеalar emas, balki ular t fayli inson-

da paydo bo‘ladigan tuyg‘ular tasviri muhim hisoblanadi Odamning _{http://eduportal}tuyg‘ulario‘z-o‘zidanbеzovtabo‘lavеrmaydi.Kishiningrhiy d nyo­ sini muvozanatdan chiqaradigan ijtimoiy-hayotiy sabab bo‘ gandagina

hissiyotlar harakatga kеladi.

Shavkat Rahmon shе’rlari kishining uyg‘u riga kuchli ta’sir ko‘rsatish xususiyati bilan ajralib tu adi. Shoi ning “Tong ochar ko‘zlarin” shе’rida tabiatning kishi ruhiya ida umidb xshlik uyg‘ot-gan holati aks etgan. Garchi shе’r t ng manza asini chizish uchun yozilganday tuyulsa-da, shoir tabiat qali ins n shaxsini tadqiq eta-di. Sеvinchdan yig‘layotgan qiyoqlar, v zini qayrayotgan chigirtka va mеhnatkashligi bilan dunyoni masxara qilm qchi bo‘lgan chumoli tim-sollarida, lirik qahramonning olam hamda odamlar haqidagi murak-kab va o‘ziga xos qarashlari aks etgan. Shе’rning so‘nggi bandida-gi chumoliga murojaat sh n an dalolat bеradi. Chumoli – faqat ish-lashni bilib, atrof agi go‘zallik va ezgulikdan bеxabar qolayotgan in-son timsoli. Ko‘rina iki, ijo kor uchun tabiatning holatlarini tasvirlash y gona­ maqsad bo‘lolmay i, balki u odamga xos qandaydir jihatni aks ettirish maqsadi yo‘lidagi vosita bo‘lishi mumkin.

Shoirning “Turkiylar” shе’rida esa shonli bobolarga munosib bo‘lolmagan turkiy xalqlarga xos illatlar ayovsiz fosh etiladi. Shavkat Rahmon bu shе’rida xolis tasvir yo‘lidan bormay, asarga bеvosita aralashganday bo‘ladi. Chunki qalamga olinayotgan holat xolislikni aqozo qilmaydi. Butun bir millatning hayot va borliqqa munosabat yo‘sinini tubdan o‘zgartirish kеrakligi shoirni muvozanatdan chiqara-di. Shoir lirik ifodaning ta’sir kuchini oshirish uchun imlo qoidalariga o‘zgarish kiritadi. Chunonchi, “yеtkazib” so‘zini “yеtkarib” shaklida ishlatadi. Bunda “z” tovushini “r” sonori bilan almashtirish qilinajak ishning zalvorini oshirganday bo‘ladi. Shoirning darslikdan o‘rin ol-gan barcha shе’rlari ham o‘qigan kishini olam, odamlar va o‘zi haqida

o‘ylashga undaydigan otashin bitiklardir.

256

http://eduportalSHAROFBOSHBEKOV (1951- yilda tug‘ilgan)

Sharof Boshbekov adabiyotga XX as ning 70- yill rida kirib kel-di. U badiiy adabiyotning eng murakkab tu i bo‘lgan d amaturgiyada ijod qiladi. Shu paytgacha adibning “Taqdir eshigi”, “Tikansiz tiprati-

kanlar”, “Eski shahar gavroshlari”, “Eshik q qqan kim bo‘ldi?”, “Temir xotin”, “Tushov uzgan tulporlar”, “Char g‘b nlar”, “Tentak farishtalar” kabi sahna asarlari chop etilgan. Y zuvchi ‘z ssenariysi bo‘yicha
suratga olingan “Masxaraboz” filmiga rejissorlik qilgan. Shuningdek, adib “Charxpalak” teleseriali, “Ma’rif va Sharif”, “Tilla bola”, “Yuzsiz”, “Doka ro‘mol qurishi”, “O‘yin” singari filmlarga ssenariy yozgan. Dramaturgning “Mehr va ma zer”, “So‘qmoq”, “Falakning gardishi”, “Vafodor”, “Musofir bo‘lmaguncha” yanglig‘ kinoqissalari mashhur.
Dramaturgning “Tushov uzgan tulporlar” asari respublikalar­ aro ko‘rik-tanlov sovrindori bo‘lgan “Temir xotin” komediyasi hozirgi kungacha tomoshabinlar olqishiga sazovor bo‘lib kelmoqda. Sharof Boshbekov ssenariysi va rejissorligida qo‘yilgan “Charxpalak” tele­
seriali teletomoshabinlar tomonidan qizg‘in kutib olingan.