Qoʻshma gap haqida ma'lumot. Bogʻlangan qoʻshma gap

Bu qoʻshma gapning tarkibidagi ham bogʻlovchisi ikki sodda gapni bir-biriga bogʻlash uchun emas, shu qoʻshma gap tarkibidagi uyushiq boʻlakni (oʻrin holini) ta’kidlash uchun xizmat qilgan. Ikki sodda gap esa bogʻlovchisiz — intonasiya vositasida bogʻlangan.

Ham bogʻlovchisi, sodda gaplardagi uyushiq boʻlaklarning har birida takrorlanib kelganidek, ba’zan bogʻlangan qoʻshma gapdagi har bir sodda gapni bogʻlashda ham takrorlanib ishlatiladi.

Ham bogʻlovchisi, sodda gaplardagi uyushiq boʻlaklarning har birida takrorlanib kelganidek, ba’zan bogʻlangan qoʻshma gapdagi har bir sodda gapni bogʻlashda ham takrorlanib ishlatiladi.

Bunday vaqtda qoʻshma gap qismlari uchun umumiy boʻlgan gap boʻlaklari ham qoʻllanadi, ular koʻpincha eganing aniqlovchisi yoki oʻrin holi boʻlib keladi. Sodda gap kesimlari tarkibli boʻlganda, toʻliqsiz fe’l (kesimning keyingi elementi) har ikki gap uchun umumiy boʻlishi ham mumkin. Masalan: Uning ham koʻzi qattiq, ham tili tez edi. (0.)

Takrorlanib ishlatilgan ham bogʻlovchisi bogʻlangan qoʻshma gap qismlarida ba’zan ma’noni kuchaytirish, ta’kidlab koʻrsatish uchun qoʻllanadi. Boshqa oʻrinda u yuklama vazifani bajaradi, masalan: Urush ham tugadi, otasi ham qaytib keldi, tirikchiliklari ham yaxshilandi.

-da yuklamasi biriktiruv bogʻlovchisi vazifasini bajarib, ikki yoki undan ortiq sodda gaplarni bogʻlaydi.

• -da yuklamasi biriktiruv bogʻlovchisi vazifasini bajarib, ikki yoki undan ortiq sodda gaplarni bogʻlaydi.

Bogʻlangan qoʻshma gap qismlari -da yuklamasi vositasida bogʻlanganda, harakatning odatdagidan koʻra tezroq bajarilishi ifodalanadi.Bunda voqea-hodisa bir paytda emas, balki ketma-ket yuzaga kelgan boʻladi. Misollar: Jon singlim, idoraga borib, shu xatni Joʻraboy akaga ber-da, oʻzing gʻirillab orqaga qayt. (S.Ahm.) Eshik gʻirch etib ochildi-da, ruxsat soʻrab Darveshali kirdi. (O.)

-u(-yu)yuklamasi birdan ortiq sodda gaplarni bogʻlab kelganda,va bogʻlovchisiga yaqin vazifani bajaradi - bogʻlangan qoʻshma gapda ifodalangan birdan ortiq voqea-hodisaning bajarilish paytini, sababini koʻrsatib keladi.