Qoraqolpogʻistonda uchraydigan sut emizuvchilar

25-rasm. Sut emizoʻvchilarning skeleti (qoʻyon).

1-boʻyin umurtqalari, 2-koʻkirak umurtqalari, 3-bel umurtqalari, 4-segiz koʻz, 5-dum umurtqalari, 6-qovurgʻa, 7-toʻsh suyagi, 8-kurag, 9-uning oʻsimchasi, 10-karakoyd oʻsimchasi, 11-12-yombosh, 13-yombosh teshigi, 14-iyin suyagi, 16-bilak suyagi, 17-chgʻanoq suyagi, 18-bilezik suyagi; 19-kaft, 20-son suyagi, 21-tizza qaqpogʻi, 22-23-katta va kichik boltir suyaklari, 24-oʻkshe, 25-taran suʼyagi, 26-tovon.

Chanoq qismi oʻzaro qoʻshshgab ketgan toʻrtta umurtqadan iborat. Bulardan faqat oldingi ikkitasi haqiqiy chanoq umurtqasi boʻlib, qolgan ikkitasi esa chanoqqa yopishgan dum umurt-qalaridir. Yirtqichlarda chanoq umurtqalarining soni 3 ta.

• Chanoq qismi oʻzaro qoʻshshgab ketgan toʻrtta umurtqadan iborat. Bulardan faqat oldingi ikkitasi haqiqiy chanoq umurtqasi boʻlib, qolgan ikkitasi esa chanoqqa yopishgan dum umurt-qalaridir. Yirtqichlarda chanoq umurtqalarining soni 3 ta.
• Dum umurtqalari soni ancha oʻzgaruvchan. Umurtqa pogʻo nasining harakatchanligi turlya hayvonlarda har xil. U yoysimon bukilib yuruvchi, mayda hayvonlarda yaxshi rivojlangan;.
• Yirik hayvonlarda esa (boʻyin va dumdan boshqa) umurtqa pogʻonasining barcha qismi kam harakatchan boʻlib, faqat oyoqlar harakat qiladi. Sut emizuvchilarning bosh skeleti miya qutisi nisbatan katta boʻlishi bilan xarakterlanadi.

Bu holat sutemizuvchilar bosh miya-sining ancha katta boʻlishiga bogʻliq va hayvonlarda voyaga etgan hay-vonlarga nisbatan, miya qutisi yuz suyaklariga nisbatan yaxshiroq rivojlangan.

• Bu holat sutemizuvchilar bosh miya-sining ancha katta boʻlishiga bogʻliq va hayvonlarda voyaga etgan hay-vonlarga nisbatan, miya qutisi yuz suyaklariga nisbatan yaxshiroq rivojlangan.
• Sut emizuvchilarda alohida suyaklar soni umurtqalilarning tuban guruhlariga nisbatan kamroq. Bu holat koʻp suyaklarning oʻzaro birikishiga bogʻliq (ayniqsa miya qutisi suyaklari). Masalan, asosiy, yon va tepa ensa suyaklar oʻzaro birikkan. Quloq suyaklari oʻzaro bishkib, toshsimon suyakni hosil qiladi. Qanotsimon suyak asosiy ponasimon suyak bilan, koʻz ponasimon suyagi esa oldingi ponasimon suyak bilan birikadi. Ancha murakkab birikmalar hosil boʻlishi ham kuzatiladi. Masalan, odamning chakka va asosiy suyaklarining birikishi. Suyaklar orasidagi choklar ancha kech bitadi. Ayniqsa bu holat miya qutisi suyaklarida koʻrinadi. Choklarning kech bitishi tufayli miya qutisi oʻsish imkoniyatiga ega boʻladi.