Qoraqolpog’iston turistik mintaqasi

ADa’ukesken qashisi
Da’ukesken qashisi - Markaziy Osiyodagi eng qadimgi bojhona. Qurilganiga bir necha o‘n asrlar o‘tishiga qaramasdan odamzot aqlini lol qoldirib kelamoqda. Ular toshdan, g‘ishtdan tiklanib yoki tuproqdan yig‘ilib, ilm fan dunyosida “ilonsimon qosh”, “uzun devor” degan nomlar bilan ma’lum. Bunaqa qurilishlar haqida dunyo xalqlari orasida afsona, daston va rivoyatlar yaratilib ularning ko‘pchiligi xalq og‘zaki adabiyotining durdonalari qatoridan joy olgan. Ularga hindlarning Vedasini, Misrliklarning Gor bilan Set orasidagi kurash haqidagi afsonasini, Zigfrid haqidagi qadimgi germanlarning eposini, “Buyuk Xitoy devori” haqidagi xitoyliklarning afsonalarini ko‘rsatish mumkin. O‘zbek mumtoz adabiyotining asoschisi Alisher Navoiyning “Saddi Iskandariy” dastonida “Buyuk Xitoy devori” o‘z aksini topgan. Jahonning sakkizinchi hazinasi atalgan “Buyuk Xitoy devori” dunyoda yolg‘iz bo‘lib qolmay, unga uxshashlari ko‘p. Ularning biri Qoraqalpog‘iston Respublikasi Qung‘irot tumanida joylashgan “Da’ukesken qashisi” degan nom bilan fanda ma’lum. Uni birinchilardan bo‘lib tadqiqot qilgan olim professor S.P.Tolstov hisoblanadi. U 1946-1952- yillarda Da’ukesken qa’lasinig XVI asrda Janubiy Orol buyidagi eng yirik qa’la , hattoki uning shu yerning poytaxti darajasigacha rivojlanishini hisobga olgan S.P.Tolstov “Da’ukesken qashisi” shu davrlari tiklangan bo‘lishi ehtimol degan fikr aytgan.
O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi Qoraqalpog‘iston bo‘limi arxeologlari Daukesken qa’lasida va qashisida ilmiy tadqiqot ishlari olib borildi. Bu o‘z navbatida “Daukesken qashisining” “Buyuk Xitoy devoridan” tahminan yuz yil ilgari qurilganligi va dunyodagi eng qadimiy devorlarning biri ekanligini ko‘rsatadi. Daukesken qashisi devorlaning uzunligi 2600 metrdan iborat. Solingan vaqtida o‘n metrdan ortiq balandlikka ega bo‘lgan bu devordan xozirgi paytda bir-bir yarim metr balandlikdagi bo‘lagi saqlanib qolingan. Uning eni ikki-uch metr qalinlikda bo‘lib, vaqtida ustidan ikki askar qator bo‘lib bemalol yuradigan bulgan.
Daukesken qashisini tadqiqot qilish paytida aniqlangan qurilishlar bilan undan topilgan arxeologik manbalar uning eramizdan oldingi V-IV asrlarda solinib bizning eramizning boshlariga qadar foydalanilganligidan darak beradi va u ulkamizdagi eng qadimgi qurilishlar qatoriga kiradi.