Qoraqalpoq davlat univesiteti

II.Asosiy qism

1. 
   Asosiy makroiqtisodiy korsatkichlar sifatida ishsizlik va infilatsiya
   

Ishsizlik - bu ishga yaroqli va ish izlayotgan, ammo ish topa olmayotgan shaxslarga tegishli atama. Bundan tashqari, aynan shu ish joyiga ega bo'lmagan ishchi kuchi yoki odamlar havzasidagi odamlar. Odatda ishsizlik darajasi bilan o'lchanadi, bu ishsizlar sonini ishchi kuchidagi odamlarning umumiy soniga ajratadi, ishsizlik iqtisodiyot holatining ko'rsatkichlaridan biri bo'lib xizmat qiladi. Ishsizlik turlari Ishsizlikning asosan to'rt turi mavjud: (1) talab etishmasligi, (2) ishqalanish, (3) tarkibiy va (4) ixtiyoriy ishsizlik. 1 Talab etishmasligi bo'lgan ishsizlik Bu, ayniqsa, tanazzul paytida yuz beradigan ishsizlikning eng katta sababidir. Kompaniyaning mahsulotlariga yoki xizmatlariga bo'lgan talabning pasayishi kuzatilsa, ular, ehtimol, ishlab chiqarishni qisqartiradi va tashkilot ichida keng ishchi kuchini saqlab qolish kerak bo'lmaydi. Aslida, ishchilar ishdan bo'shatilgan.
2 Friktsion ishsizlik - bu ish o'rtasida bo'lgan ishchilarni anglatadi. Masalan, yaqinda ishdan bo'shatilgan yoki ishdan bo'shatilgan va tanazzulni boshdan kechirmagan iqtisodiyotda ish qidirayotgan ishchi. Bu zararli narsa emas, chunki bu, odatda, ishchilar o'zlarining malakalariga mos keladigan ish izlashlari natijasida yuzaga keladi.
3 Tarkibiy ishsizlik
Strukturaviy ishsizlik, ishchining malakasi mavjud ish joylarining talablariga mos kelmasa yoki ishchi ish joyining geografik joylashuviga erisha olmasa sodir bo'ladi. Masalan, Xitoyga ko'chib o'tishni talab qiladigan o'qituvchilik ishi, ammo ishchi ma'lum bir viza cheklovlari tufayli ishchi vizasini rasmiylashtira olmaydi. Bu, shuningdek, tashkilotda ish jarayonini avtomatlashtirish kabi texnologik o'zgarish yuz berganda ham yuz berishi mumkin.
4 Ixtiyoriy ishsizlik
Ixtiyoriy ishsizlik, ishchi ishdan ketishga qaror qilganda sodir bo'ladi, chunki u endi moliyaviy jihatdan to'lamaydi. Masalan, uyga olib ketish uchun to'lov uning yashash narxidan kam bo'lgan ishchi.