YURTIMIZDA ISTIMOL SAVATCHASI VA INFILATSIYANING,ISHSIZLIKGA TASIRI
BILAMIZKI XOZIRGI ZAMONGA KELIB YURTIMIZDA ISTIMOL SAVATCHASI,INFILATSIYA VA ISHSIZLIK KABI MUAMMOLAR KESKIN AVJ OLGAN XISOBLANABI.
XUSH BU SO’ZLARNING MANOSI NIMA?
ISTIMOL SAVATCHASI-Истеъмол минимуми (рус тилидан “прожиточный минимум” – шундай мазмунда таржима қилинди-тахр.ufq.uz) инсон танасининг нормал ишлашини таъминлаш ва унинг соғлиғини, озиқ-овқат маҳсулотларини тўпламини, шунингдек, озиқ-овқат маҳсулотларининг энг кам миқдорини ва инсоннинг асосий ижтимоий ва маданий эҳтиёжларини қондириш учун зарур бўлган минимал хизматлар тўпламини таъминлаш учун етарли бўлган қиймат ҳисобланади.
Истеъмол минимумининг хажми икки элементдан иборат – физиологик ва ижтимоий. Физиологик минимум- бу, инсон яшаши учун зарур бўлган моддий қадриятлар қийматининг ифодасидир.
Дунё амалиётида физиологик минимум умумий истеъмол минимумнинг ўртача 85-87 фоизини ташкил этади, қолганлари ижтимоий қисмига – яъни, минимал даражада мақбул турмуш тарзига мувофиқ маънавий қадриятлар тўпламига тўғри келади.
INFILATSIYA-INSON XARAJATINING,UNING DAROMADIDAN OSHIB KETISHI VA OLGAN DAROMADI,UNING EXTIYOJLARINI QONDIRMASLIGIDIR.
ISHSIZLIK-MEXNATGA LAYOQATLI AXOLINING MUDDATLI YOKI DOIMIY ISHSIZ QOLISHDIR.
XO’SH BULARNING BIR-BIRI BILAN NIMA BOG’LIKLARI BOR?
BOG’LIQLIKLARI SHUNDAKI! BIZ 28 YIL OLDIN MUSTAQIL DAVLAT BO’GANIMIZGA QARAMASDAN XALIGACHA ISTIMOL SAVATCHASI ISHLAB CHIQILMAGAN VA SHU BILAN BIRGALIKDA INFILATSIYA JUDAXAM KUCHAYIB KETMOQDA VA NATIJADA AXOLINING DAROMADI,UNING EXTIYOJINI QONDIRMAGANLIGI SABABLI XAR XIL ISH TASHLASHLAR,OYLIK MAOSHI KAMLIGI UCHUN ISH ALMASHTIRISHLAR,NAROZILIKLAR KELIB CHIQMOQDA.BU ESA ISHSIZLIK KURSATKICHINING KESKIN O’SISHIGA OLIB KELMOQDA.
BUNGA KIM AYBDOR VA BU MASALANI YECHISHNING CHORALARI!
BUNGA KO’PCHILIK DAVLAT AYBDOR DEB XISOBLASHADI! AMMO UNDAY EMAS BUNGA ASOSAN OLIB-SOTARLAR VA SAVDOGARLAR AYBDOR.
BUNI ISBOTI QILIB AXALI YASHASI UCHUN KERAKLI BULAGAN MAXSULOTLARNI NOQONUNIY VA NORASMIY SAVDOGARLAR YANI OLIB-SOTARLAR ISTIMOLCHIDAN OLDIN DEXQONLARDAN ARZON NARXDA SOTIB OLIB ULARNI NOQONUNIY YOXUD XUSUSIY JOYLARDA DAVLAT TOMONIDAN BELGILANGA 25% DAN KO’P MIQDORDA USTIGA QO’SHIMCHA NARX QO’YIB, TOVARNING TANNARXINI SUNIY RAVISHDA OSHIRIB INFILATSIYANI KELTIRIB CHIQARAYOTGANIDIR!
SHU O’RINDA SAVOL TUG’ULADI NEGA AXOLI SAVDOGARDAN OLDIN DAXQONDAN MAXSULOTNI ARZON NARXDA SOTIB OLMAYDI?
CHUNKI BIZNING DAVLATDA JUDA KUP JOYLARDA ISH 8:00 DA BOSHLANADI VA MASHURUTKALAR 6:00 DAN BOSHLAB XARAKATLANADI. DEMAK BU VAQT ORALIG’IDA JUDA KUP AXOLI DEXQONDAN XARID QILISHGA ULGURMAYDI.
XUSH NEGA AXOLI BUNDAY QILISHI KERAK,AXIR BIZ BILGAN JUDA KUP RIVOJLANGAN DAVLATLARDA BUNDAY EMASKU.
XUSH! USHA OLIB SOTARLARNI ASOSAON SAVUQDA VA KUCHADA UTIRIB SAVDO QILADI SHUNING UCHUN XAM NARXLAR QIMMAT,AXIR DEXQONNING UZI SAVDO QILMASA AYB SAVDOGARLARDA EMASKU DEB XISOBLASAK QAYSIDIR MANODA BIZ XAQ.
AMMO DAVLAT KERAKLI CHORALARNI KURIB KERAKLI ISLOXATLAR VA UZGARISHLARNI QILSA BUNI TARTIBGA SOLSA BULADI.
XUSH QANDAY QILIB?
MASALAN
TOSHKENTDA QURILGAN EKO BOZORNI MISOL QILIB OLSAK DAVLAT SHUNDAY BOZORLARNI QURIB DEXQONNING MAXSULOTLARINI UZI SOTIB OLIB UNING NARXIGA DAVLAT TOMONDAN BELGILANGAN 25% STAVKANI QUYIB MAXSULOTLARNI ANIQ BIR NARXLAR SISTIMASINI ISHLAB CHIQIB OYLIKLARNI SHUNGA YARASHA KAMAYTIRIB YOKI KUPAYTIRIB INFILATSANI YUQ QILISHI MUNKUN.
XUSH SHU ORADA YANA BIR SAVOL TUG’ILADI AXIR XALQ DAVLATNING BUNCHA ARALASHUVIGA CHIDAMAYDIKU?!
ENDI, UNDA DAVLAT BU ISHNI KENGAYTIRISH VA XAYOTGA TADBIQ ETISH MAQSADIDA TADBIRKORLARGA SHU YUNALISHDA XAR-XIL IMTIYOZLAR YARATIB, YANI IMTIYOZLI KRIDITLAR, IMIYOZLI SOLIQLAR ORQALI TADBIRKORLAR VA INVESTIRLARNI JALB ETIB ULAR ORQALI BU ISHNI RIVOJLANTIRISHI MUNKUN.
XUSH SHUNDAY QILDI XAM DEYAYLIK BUNDAY FUYDA NIMA?
BUNDAN FOYDA SHUKI BUNI NATIJASIDA:
1. INFILATSIYA YUQOLADI
2.TADBIRKORLAR KRIDIT OLIB BU ISHNI QILGACH MAXSULOTNI SOTISH UCHUN ISHCHILAR OLADI VA YANGI JUDA KUP MIQDORDA ISHCHI URNI YARATILIB BANDLIK TAMINLANADI. YANI TADBIRKOR OBYEKTNI QURIB BULGACH UNI MAXSULOT BILAN TULDIRADI VA UNI XALQQA SOTISH UCHUN ISHCHI URINLAR YARATADI VA ULARGA TUSHGAN DAROMADDAN OYLIK CHIQARIB STAJ KETISHINI TAMINLAYDI.
3.NO QONUNIY OLIB SOTARLAR YUQOLADI
4.YANGI TADBIRKORLAR PAYDO BULADI
5.YANGI INVESTIRLAR JALB ETILADI
6.KRIDIT XAJMI OSHIB DAVLATDA PUL ABOROTI KENGAYIB PULNING QADRI OSHADI YANI ULIK PUL QOLMAYDI
7.USHA SAVDO DUKONLARIGA TERMINALLAR QUYILSA RAQAMLI IQTISODIYOTGA UTISH TEZLASHADI
8.DAVLAT SOLIQLAR, KRIDIT FOIZLARI VA TURLI XIL MAYISHIY TULOVLAR ORQALI BOYIYDI
9.BUNING NATIJASIDA MAXSULOTNI ANIQ UZGARMAS NARXI KELIB CHIQIB ISTIMOL SAVATCHASINI ISHLAB CHIQISH OSONLASHIB OYLIK ISH XAQLARI XAM MALUM BIR MEYORGA KELADI.
10.ISTIMOL SAVATCHASI ORQALI ENG KAM ISH XAQQI BELGILANIB SHUNI XISOBIGA YASHAYDIGAN AXOLI QATLAMINING YASHASHI SEZIRARLI DARAJADA YAXSHILANADI.
11.CHETGA ISHLASHGA KETISHLAR KAMAYADI
12.DAVLAT RIVOJLANADI
13.AXOLIGA 1 YILDA QANCHA MAXSULOT KETISHI VA TALAB NIMAGA KUCHLI EKANLIGI ANIQ SONLAR VA JADVALLARDA KURINIB IMPORT KAMAYIB YO KUPAYIB EKSPORT XAM SHUNGA YARASHA BULADI
MENING FIKRIMCH IMPORT KAMAYIB EKSPORT KUPAYADI SABABI AXOLIGA QANCHA MAXSULOT KETISHI ANIQLANIB XOZIRDA BOZORDA ISTIMOLGA YARAMAY QOLAYOTGAN MAXSULOTLAR KAMAYIB EKSPORT QILINADI VA ORTIQCHA VA TALAB YUQ MAXSULOTLAR ANIQLANIB IMPORT QILINISHI KAMAYTIRILADI
14.TADBIRKORLAR URTASIDA RAQOBAT KELIB CHIQIB SIFAT YAXSHILANADI.
ENDI SAVOL ULARGA JOY QAYERDAN OLINADI
ULARGA JOY XOZIRDA NOQONUNIY OLIB SOTARLAR SAVDO QILAYOTGAN JOYDA QURILADI VA NOQONIY SAVDOLAR TUXTALIB QONUN TOMONIDA KUCHLI NAZORAT QILINADI NATIJADA YURTIMIZNING XARBIR JUYIDA EKO BOZORLAR QURILADI.
XUSH SHUNDAY BULDI XAM DEYAYLIK UNDA MAXSULOT ARZONLIGIDAN AXOLI JUDA KUP MAXSULOT SOTIB OLISHI NATIJASIDA TOVAR KAMAYIB PUL KUPAYIB KETSACHI?
UNDAY BULMAYDI BUNGA SABAB MAXSULOT NARXIGA VA QOLAVIRSA ISTIMOL SAVATCHASIGA QARAB OYLIKLAR MALUM BIR TARTIBGA SOLINADI.
UNDAN TASHQARI BUNING YANA BIR ILOJI BOZORLARNING TOIFALANISHI YANI MAXSULOT 1 XIL AMMO XARID QILUVCHILAR XARXIL BULADI.
TUGRI BU ISH JUDA KUP DAROMAD, VAQT VA KUCH KTISHI MUNKUN AMMO SHUNI NATIJASIDA YURTIMIZDA YASHASH TARZI TUBDAN YAXSHILANADI VA ENG DAVLATLAR QATORIGA KIRISH TEZLASHDI.
KLIYIM KECHAKGA KELSAK XOZIRLDA OLIB SOTARLAR CHETDAN TURLI KIYIMLARNI OLIB KELIB USTIGA JUDA KUP MIQDORDA QUSHIMCHA NARX QUYILIB SOTILMOQDA EKO BOZRDA ESA UNDAY BULMAYDI SABABI UYERDA TADBIRKORLAR MAXSULOTNI DAGAVOR ASOSIDA QABUL QILADI VA OLIB SOTARLAR YOLG’ON ISHLATOLMAYDI
XATTOKI KUP JOYLARDA TURKIYA STILIDA TIKILGAN UZBEK MAXSULOTLARINI TURIKAYINI MOLI SOTAYOTGAN VAZIYATLAR XAM BULMOQDA VA BULAR XAM BARXAM TOPADI
KELING SHU
URTADA EKSPORT VA IMPORTDAYAM TUXTALIB UTSAK.
MISOL UCHUN BIZGA BANANNI IMPORT QILISH KERAK UNING UCHUN PUL KERAK .
XUSH BIZ SHU UCHUN CHETGA OLMANI EKSPORT QILDIK VA DAROMADGA BANAN OLIB KELDIK
ENDI NATIJADA BOZORDA OLMA KAMAYGANI SABAB OLMANING VA BANAN CHETDAN KELGANLIGI SABAB BANANNING NARXI OSHDI VA INFILATSA YUZAGA KELDI
NIMA QILISH KERAK………………
SO’Z YAKUNI…..
TUGRI FATICHIZKI BULARNING ILOJI YUQ AMMO QACHONGACHA?BALKIM BU TUG’RI YULDIR…..
AXIR XOZIRDA ENG RIVOJLANGAN DAVLATLAR BIR VAQTLAR SHUNDAY VAZIYATDAN IMKON TOPIB CHIQIB KETGANKU NEGA BIZ BU VAZIYATGA ROZI BULISHIMIZ KERAK. AXIR DAVLAT SHUNCHA IQTISODCHILARNI NAFAQAT IQSODCHI BALKI BARCHA MALAKALI KADRLARNI NEGA TAYORLAYABDI UMUMUMAN NEGA UQIYAPMIZ DAVLATIMIZNI JAXON MIQYOSIGA KUTARISH UCHUN EMASMI BOBOLARIMIZ,OTA-ONAMIZ,USTOZLARIMIZ VA DAVLATIMIZ QILGAN MEXNATNI OQLASH VAQTI KELMADIMI QACHONGACHA ILOJI YUQ,XALI VAQT BOR,SEKIN-ASTA DEB UZIMIZNI ALDAYMIZ AXIR XARAKAT QILMAYAPMIZKU!DAVLAT ASTA YULGA SOLAYABTIKU DEYMIZ AMMO BILIB QUYING DAVLATAM FIKR BILDIRGANIMIZDAN KEYIN SHUNI XAYOTGA TADBIQ ETAYAPTI. BIZ UYLAMASAK FIKR BILDIRMASAK DAVLAT QANDAY XARAKAT QILADI. BEKORGA KELAJAK YOSHLAR QULIDA DEYILMAGANKU QOLAVERSA OLLOXAM SENDAN XARAKAT MENDAN BARAKAT DEGAN
BALKIM BIZ SHUNDAY LOYXA ISHLAB CHIQIB XATO QILAYOTGANDIRMIZ AMMO XATO QILIB BULSAXAM XARAKAT QILSAK 1 KUN MANZILGA YETAMIZKU!
XARAKAT QILAYLIK IZLANAYLIK MUXUMI TUXTAMAYLIK MUXUMI TASLIM BUMAYLIK!!!
Do'stlaringiz bilan baham: |