Qoraqalpoq davlat universiteti matematika fakulteti amaliy matematika va informatika kafedrasi

: 
 
o
=
cosa 

=
sina
Baslang’ish tezlik:
 
 
=
;
= 
;
= √
2
=
2
; 
t
 waqittan keyin dene tezligi:
=
−
; 

---

51 

---

52 
Minimal tezlik traektoryanin’ en’ joqatrisindag’I tezlik: 
=
− 2
;
=
cosa ;
=
;
Ko’teriliw waqti
: 
=
t=
sina; t=
√
; 
Maksimal ko’teriliw biyikligi: 
H=
H=
H=
;
H=
; H=
; 
Toliq ushiw waqti: 
t=
; t=
√
t=
; t=
√ 
; 
Ushiw uzaqligi: 
S=
=
; S=
; S=
; 
S=
√ 
Tu’siw noqatindagi tezligi
: 
=
v=
; v=
; 
Qa’legen waqit momentindegi tezliktin garizont penen payda 
qilgan mu’yesh
 tangensi: 
tg
=
tg
=
 
 atilgan denenin’ tezlik vektori
garizont penen 
 mu’yesh payda qilgan waqti: 
t=
; 
Traektoryanin iymeklik radiusi: 
R=
; R=
;

---

53 
Atiliw mu’yeshi: 
tga=
√
;
 
Mustaqil topshiriq.
 
Amaliy ish №10 
 
Mavzu: 
Jismning tekis tezlanuvchan harakatini modellashtirish 
Amaliy ishning maqsadi: 
o‟rganish.
Qisqacha nazariy ma’lumot: 

---

54 
To‘g‘ri chiziqli tekis o‘zgaruvchan harakatga tabiatdan misol. 
Jismning erkin
tushishi va yuqoriga tik otilgan jismning harakati to„g„ri chiziqli tekis
o„zgaruvchan harakatga oddiy misol bo„la oladi. 
Italiyalik olim G.Galiley ko„plab tajribalar yordamida bu harakatlarni o„rgangan
va ularning tekis o„zgaruvchan harakat ekanligiga ishonch hosil qilgan. U
tajribada jismlar yer markazi tomon tik yo„nalgan va kattaligi o„zgarmas g = 9,81 
m/s
2 
bo„lgan tezlanish bilan harakat qilishini aniqlagan. Bu tezlanishga jismlarning 
erkin tushish tezlanishi deyiladi.