Qora qalpoq indd

DEFIS ARQALÍ JAZÍLÍW
§62.
Jıynaqlawshı máni bildiriwshi atlıqlardıń juplasıwınan 
jasalǵan qospa sózler defis arqalı jazıladı:
er-turman, qasıq-

---

421
ta
baq, bala-shaǵa, azıq-awqat, qatıq-sút, aǵa-ini, kempir-
ǵarrı, ata-ana, qız-kelinshek, qurt-qumırsqa, qoy-eshki, nárse-
qara, qarashay-balqar, buryat-mongol
hám t.b.
§63.
Ayqınlawısh – ayqınlanıwshı mánisinde juplasıp 
kelgen qospa atlıqlar: 
vagon-úy, general-mayor, premyer-
ministr, vice-prezident, lyotshik-kosmonavt
hám t.b.
§64.
Mánileri birgelikli eki sózdiń juplasıwındaǵı 
atlıq, kelbetlik hám ráwishler: 
úgit-násiyat, tálim-tárbiya, 
til-ádebiyat, fizika-matematika, kilovatt-saat, ózbekshe-
qaraqalpaqsha 
hám t.b.
§65.
Belgili bir aralıq yamasa keńisliktegi baǵıt-baǵdar, 
orın mánilerinde qollanılatuǵın qospa atlıqlardıń sıńarlarınıń 
arası defis penen jazıladı: 
Qońırat-Beynew
(temir jolı), 
Nókis-
Shımbay
(asfalt jolı), 
Volga-Don
(kanalı), 
Tashkent-Nókis
(hawa jolı) hám t.b.
§66.
Sıńarları sinonimlik qatnastaǵı jup sózler: 
kúsh-quwat, 
ar-namıs, aman-saw, qayǵı-hásiret, saw-salamat, uwayım-
qayǵı, hal-jaǵday, urıs-keyis, saz-sáwbet 
hám t.b.
§67.
Óz ara antonimlik qatnastaǵı jup sózler: 
jaqsı-jaman, 
azlı-kópli, úlken-kishi, alıs-beris, erteli-kesh, kún-túni, uyqılı-
oyaw, uzınlı-qısqalı
hám t.b.
§68.
Bir yamasa eki sıńarı da óz aldına mánige iye bolmaǵan 
jup sózler: 
emin-erkin, aǵıl-tegil, mázi-mayram, sam-saz, tum-
tus, lám-mim, shay-pay, nan-pan, suw-puw, malpaq-salpaq, 
olpı-solpı
hám t.b.
§69.
Juplasıp kelgen shamalıq hám toplaw sanlıqlar: 
bir-
eki, bes-altı, on-on bes, ekewlep-úshewlep, qırq-eliw, tórt-
besten
hám t.b.
§70.
Morfologiyalıq forması birdey eki feyildiń 
juplasıwınan jasalǵan qospa feyiller defis arqalı jazıladı: 
ayttı-qoydı, isledi-tasladı, ketti-qaldı, jazdı-aldı, ishtim-
qoydım, isleymen-taslayman, aytasań-qoyasań, ushadı-
ketedi
hám t.b.
§71.
Tákirarlanıp kelgen jup sózlerdiń sıńarlarınıń arasına 
tómendegi jaǵdaylarda defis qoyılıp jazıladı:
1) sıńarları birdey, ataw formadaǵı tákirarlanıp kelgen 

---

422
sózler: 
taw-taw, úyin-úyin, topar-topar, shoq-shoq, qap-qap, 
sóyley-sóyley, birim-birim, bólek-bólek, pada-pada, súriw-
súriw, túrli-túrli, kem-kem, kele-kele, waqtı-waqtı
hám t.b:,
2) sıńarları hár túrli formadaǵı sózlerden jasalǵan 
tákirarlanıp kelgen sózler: 
kem-kemnen, ashıqtan-ashıq, 
qaraptan-qarap, on-onlap, júz-júzlep, ayma-ay, kúnbe-kún, 
kózbe-kóz, júzbe-júz, qolma-qol
hám t.b.
3) tákirarlanıp kelgen eliklewish hám tańlaq sózlerdiń 
sıńarları defis penen jazıladı: 
jalt-jult, gúldir-gúldir, ǵashır-
ǵashır, gúw-gúw, ǵırt-ǵırt, tars-turs, úwh-úwhlep, tasır-tusır, 
sholp-sholp
hám t.b.
§72.
Arab cifr menen kelgen qatarlıq sannıń-
ınshı-inshi
qosımtalarınıń ornına defis qoyılıp jazıladı: 
31-mektep, 
9-klass, 1991-jıl, 1-sentyabr, 8-awıllıq mákán jıyını
hám t.b. 
Qatarlıq sandı bildiretuǵın arab cifrı birneshe bolıp kelgende, 
dáslepkilerinen keyin útir, eń sońǵısınan soń defis qoyıladı: 
7, 8, 9-klaslar.
Al, belgili bir waqıtlıq aralıqtı bildirip kelgen 
cifrlardıń arasına 
sızıqsha,
keynine 
defis
qoyılıp jazıladı: 
2017 
– 2021-jıllar
. Qatarlıq sandı kórsetiwshi rim cifrinan keyin 
defis qoyılmay jazıladı: 
XXI ásir, IV bap, II bólim
hám t.b.