Qo’qon unverstieti boshlangʻich taʼlim sirtqi yoʻnalishi 2-kurs boshlang’ich ta’lim sirtqi bo‘lim talabasi Bahodirova Odinaxonning Notiqlik san`ati va liderlik fanidan tayyorlagan mustaqil ishi. Qo’qon 2022 Mavzu: G`arb notiqlik maktabi

b) sofistlarning notiqlik san`ati rivojiga qo`shgan hissasi;
Sofistika – antik davrdagi aqliy oqim. Miloddan avvalgi asrlarda
Yunonistonning ko‘pgina shaharlarida zodagonlar xukmronligi o‘rnatildi. Quldorlikdemokratiyasi o‘rnatila boshlagan vaqtdan yangi saylov idoralari tashkil etila
boshladi. Bu idoralar sinflar va erkin xalq partiyalari kurashida katta rol o‘ynagan.Bu tashkilotlar sud ishlarida siyosiy, diplomatik masalalarni hal etishda martabali maqomga ega notiqlik san’atini egallashda so‘z kuchi bilan raqibning savoliga javob berishni ishonarli olib borishda ham asosiy vazifani bajargan. Shu davrda siyosiy bilimlar va notiqlik san’atini targ‘ib qiluvchi ustozlar, huquqshunoslar yetishib chiqa
boshladilar. Unga asos solganlar sofistlar (“donishmandlik muallimlari”) bo‘ldi. Ular shaharma-shahar yurib, ma’lum haq evaziga ma’ruza o‘qishar va asosan
tinglovchilarga nutq tuzish, notiqlik sir-asrorlaridan saboq berishar edi.
c) ritorlar va logograflarning faoliyati;
Notiqlik san’atini birinchi marta adabiy janr darajasiga ko‘targan va unga ilmiy tus bergan kishilar sofistlar bo‘lganlar. Ular o‘zlaridan oldin o‘tgan va o‘sha kezlarda ijod qilayotgan so‘z ustalarining faoliyatlari namunasida notiqlik san’atining nazariy
asoslarini, ya’ni ritorika ilmini yaratdilar. Avvallari "Ritor" so‘zi umuman notiqlarga nisbatan ishlatilgan bo‘lsa, keyinchalik notiqlik san’atiga o‘rgatuvchi maxsus muallimlarni shu nom bilan ataydilar. Ritorlarning asl vatani Sitsiliya oroli bo‘lgan.
Qadimgi ritorikaning asoschilari deb Sitsiliyalik Koraks hamda Tissiy degan
notiqlarni ko‘rsatadilar. Arastuning fikricha ritorika fanining birinchi asoschisi
Empidokl bo‘lgan. Lekin uing bu sohdagi ishi bizgacha umuman etib kelmagan.
Empedoklning Shogirdi Koraks ritorika haqida yangi ish yozgan bo‘lib, u ham
bizgacha etib kelmagan. Koraks chiroyli nutqni «Ishontiruvchi xizmatkor» deb
ta’riflaydi. Hayot faoliyati to‘g‘risida fan olamida oz -moz iz qoldirib ketgan va
keyinchalik, ritorikaning eng birinchi ulug‘ namoyondasi sifatida tanilgan kishi –
Koraks hamda Tissiylarning vatandoshi sofist Gorgiydir. (taxminan 483 - 376)
Gorgiy 427 yili o‘z shahri Leotina uchun xarbiy yordam so‘rab maxsus elchi sifatida Afinaga keladi va xalq majlisida gapirgan nutqi Afina yoshlarida juda kuchli ta’surot
qoldiradi. Ko‘p o‘tmay Gorgiy butunlay Afinaga ko‘chib keladi va shu erda ritorika maktabini ochadi. O‘z Shogirdlariga so‘z san’atini o‘rgatish barobarida notiqlik bilan
shug‘ullanadi. Gorgiyning aytishicha, notiqning eng muhim vazifasi tinglovchini
ishontirish, uni maftun etish, rom qilishdir.