Qo’qon unverstieti boshlangʻich taʼlim sirtqi yoʻnalishi 2-kurs boshlang’ich ta’lim sirtqi bo‘lim talabasi Bahodirova Odinaxonning Notiqlik san`ati va liderlik fanidan tayyorlagan mustaqil ishi. Qo’qon 2022 Mavzu: G`arb notiqlik maktabi

e) Mark Tulliy Sitseron – atoqli notiq;
Rim maktabi Ritorika ikki usulga - Osiyo va Attika usuliga bo‘linadi.

(Yunoniston janubi sharqidagi dengiz ichkarisiga ancha yorib kirgan yarim orol

Attika deb ataladi.) Osiyo usuli Rimda eramizgacha 1- asrning 50 yillariga qadar
xukmronlik qilib kelgan. Bu usulning namoyondalari o‘z chiqishlarini yorqin hamda extirosga to‘la teatr tomoshasiga aylantirar edilar, ularning yordamida o‘z g‘oyalarini ommaga unumli tarzda etkazganlar. Bu usulning notiqlaridan ko‘proq tanilgan Mark
Tulliy Sitserondir. (eramizdan avvalgi 106 - 43) U Rimdan uzoq bo‘lmagan Arpina qishlog‘ida tug‘ildi. Uning ota - onasi shahar fuqorosining badavlat suvoriylar tonfasiga mansub kishilar edi. Ular o‘z bolalariga yaxshi bilim berish maqsadida Rimga ko‘chib kelishadi. Dastlabki taxsilini Yunon murabbiylari qo‘lida olgan
Sitseron ilk bolaligidayoq Yunon tilini to‘la-to‘kis o‘rgandi. Yirik huquqshunos
Kvint Mutsiy Sevola va mashxur notiq Lutsiy Litsiniy Krokdan ta’lim oladi. Notiqlik asoslarini Appoloniy Moloidan, aktyorlik maxoratini Aksiydan, Yunon falsafasini Filon Loriskiydan o‘rganadi. Sitseron Afinaga borib, yirik notiqlardan bu san’at
sirlarini mukammal o‘zlashtiradi. Bilimini chuqurlashtiradi. Sitseron "Brut", "Notiq" nomli asarlarida Rim Ritorika tarixi xaqida batafsil fikr yuritib, attikachilarning nazariyalariga tamomila qarshi mulohazalar bilan maydonga chiqdi. Uning
ta’kidlashicha xar qanday notiqning ko‘zda to‘tgan asosiy maqsadi tinglovchining zavqini uyg‘otib, ularini o‘ziga moyil qilishdan iboratdir. Notiq sharoitiga qarab
mavjud usullarning hammasidan barobar foydalana olishi zarur. Sitseron fikricha,
“kimki jo‘n narsalar haqida oddiygina, kundalik voqealar haqida o‘rta darajada,
ulug‘ hodisalar haqida esa zavq - shavq, bilan gapirsa, shu odam so‘z san’atining
chinakam ustasi bo‘ladi”1 deydi.
f) Demosfen – mahoratli notiq;
Qadimgi Yunonistonning Buyuk notiqlaridan biri
Demosfendir. Unga Ritorikasohasidagi faoliyatida sharaf keltirgan narsa ulkan
siyosiy nutqlaridir. Demosfen notiqlik san’atini o‘rganish uchun juda ko‘p vaqt
sarflaydi. Unda jismoniy kamchiliklar mavjud edi – ovozi past va diksiyasi yomon
bo‘lgan, kifti asabiy ravishda titrab turgan. Ma’lumotlarga qaraganda, Demosfen
ovozini o‘stirish uchun og‘ziga mayda toshlarni solib, dengiz qirg‘og‘ida nutq
so‘zlardi va to‘lqin shovqin-suronni bosib ketishiga harakat qilardi. Kiftning
titrashidan qutulish uchun shiftga qilichni shunday ildiradiki, uning o‘tkir uchi kiftga Yaqin turadi va kifti titragudek bo‘lsa, qilichning uchi tegib og‘ritardi. Shu yo‘sinda olib borilgan uzluksiz mashqlar Demosfenga jismoniy kamchiliklarni bartaraf qilishga imkon bergan