Qoplama hosil qiluvchi polimerlar texnologiyasi

Rasm.8.10. Penaplast kukunidan qoplama shakllanishi davomiyligining haroratga bog’liqligi.

Suyuq inert muhit (havodan farqli) polimerlarnig termooksidlanish destruktsiyasini tez suratda kamaytiradi, bu esa haroratlarning keng interval oralig’ida qoplama olish imkoniyatini yaratadi, (masalan ftoroplastlar uchun 350 ⁰S, polietilen uchun 300⁰S gacha). Bunda qoplama shakllanish vaqti bir necha sekundlarga kamayadi.

Suyuq issiqlik tashuvchilar muhitida qoplama qolish xali biroz cheklangan. Uning yordamida funktsional qo’llashga mo’ljallangan metalli mayda buyumlardan (kesish asbobining himoyasi, xo’jalik predmetlari, galg’vanik vanna detallari) qoplamalar olinadi. SHakllangan qoplamalarni tezda suvda sovutiladi, shu bilan bir vaqtda kristall polimerlar holatida yuvish va qizdirish masalalari xal etiladi.

Termoreaktiv bo’yoqlar (epoksid, poliefir, gibrid va boshqalar) yuqori haroratli isitishni nafaqat suyuq issiqlik tashuvchilarda balki havoda xam xuddi konvektiv va termaradiatsion usullardagidek yo’l qo’yadilar.

Yuqori haroratli isitishni qo’llanilishi. Kukun bo’yoq materiallari holatida xuddi suyuq lok-bo’yoq materiallar kabi qoplama shakllanish vaqti (τ) va harorati (T) orasida eksponentsial bog’liqlik mavjud. Harorat oshgani sari sifatli qoplama shakllanishi tezlik bilan pasayib boradi. Buni epoksidli bo’yoqlar misolida ko’rish mumkin:
Harorat oshgani sayin qoplamalarning adgeziyasi xam oshib boradi. SHunday misollardan metall quymasida 280 ⁰S da 2 daqiqada shakllangan poliefir qoplamalari

donalik rejimda 200 ⁰S 10 daqiqada shakllangan qoplamalarga nisbatan 1,5 barobar adgezion mustaxkamlikka ega. Ayniqsa kukun bo’yoqlarni qotirishda qoplamaning IK-nurlanish maydoniga yaqini effektiv hisoblanadi. Qoplamalar shakllanishning yuqori haroratli usulining yana bir turi lazerli qotirish hisoblanadi.

U epoksid bo’yoqlar misolida Mashlyakov L.N. va xodimlari tomonidan o’rganilgan. Sirtga surtilgan kukun bo’yoq to’lqin uzunligi 1,0-1,1 mkm bo’lgan IAG-lazeri nuriga ta’sir ettiriladi. Kukun qavatiga kirishda u qoplamaning isishini va indutsirlangan fotokimyoviy stimulyatsiya qotirish reaktsiyasini hosil qiladi va qoplamaning tez shakllanishini (3-20 s) ta’minlaydi.