Qoplama hosil qiluvchi polimerlar texnologiyasi

Rasm. 8.8. PE-232 loki asosidagi poliefir qoplamaning qotish parametrlarining yutilgan nurlanish miqdoriga bog’liqligi. N-qattiqlik;

G-uch o’lchovli polimer tarkibi.





Rasm. 8.9. shit ko’rinishidagi mebel detallarida qoplama olishning texnologik liniyasi. 1-mebel detali; 2-lok quyish mashinasi;

3-elektron tezlatgichli radiatsion kimyoviy qurilma.
Radiatsion qotirishda xuddi kimyoviy qotirishga o’xshab havo kislorodi va ozonning ingibirlovchi xarakati namoyon bo’ladi. Yuqori qavatdagi qoplama kamroq qotish darajasiga ega, kamroq qattiqligi bilan xarakterlanadi, ba’zi xollarda esa ko’chib ketadi. Bu grunt qavatlarida bo’lishi mumkin, ammo yuqori qavatdagi qoplamalar uchun yo’l qo’yib bo’lmas holat. Ingibirlashga uchramagan qoplama hosil qiluvchilarni qo’llash jarayonni inert muhitda (azot, argon) yoki vakuumda o’tkazish, shuningdek qoplamali himoyani qo’llash (lavsan) sezilarli darajada belgilangan kamchiliklarni bartaraf etadi, bunda havoda quritishga nisbatan qotirish uchun kerakli nurlatish miqdori 2-3 marotabagacha kamyadi. Biroq polimerlanishni ingibirlashni yo’qotish masalasi radiatsion-kimyoviy qotirishda batamom xal etilmagan. E’tiborni avvalo qo’shbog’lari ozon va kislorodli ingibirlashga uchramagan va ion polimerlanish mexanizmi bo’yicha sirt qavatning qotishgacha bo’lgan jarayonini hosil qiluvchi qoplama hosil qiluvchini tanlashga qaratish kerak. Metall podlojkadagi qoplamalarga kam miqdordagi nurlanishda radiatsion ta’sir ettirilganda yog’och, karton yoki plastmassaga nisbatan tezroq qotadilar.

Elektron nurlanish ta’sirida qoplama olish texnologik liniyasi lok-bo’yoq materiallarini surkash va qotirish shuningdek, tezkor konteyner uskunasini o’z ichiga oladi (Rasm. 8.9). qoplama olishda eng maqbul ob’ektlardan silliq buyumlar – o’ramli va varaq ko’rinishidagi materiallar hisoblanadi. Qoplama va projektor oynasi orasidagi maksimal masofa 10-15sm dan oshmasligi kerak. Bu murakkab formali buyumlarning qotishini qiyinlashtiradi. Sanoat korxonalarida radiatsion usul shit ko’rinishidagi mebellarni, qoplamali qurilish plitalarini, varaq va rulonli metallarni, kartonlarni, platmassali silliq buyumlarni qotirishda qo’llanadi.