Qon va siyrak biriktiruvchi to‘qima Maqsad

23- rasm. Odam qon surmasi, x900

1-eritrotsitlar,

2- limfotsitlar,

3- monotsit,

4- neytrofil,

5- eozinofil,

6- bazafil,

7- trombotsitlar

24- rasm. Siyrak tolali biriktiruvchi to‘qima, x600 1- elastic tolalar 2- fibroplast ektoplazmasi 3-kollagen tolalar to’plami 4-gistotsit 5- eydoplazmali fibrolimfotsit 6-kollagen tolalar to’plamlari 7-ektoplazmadagi vakuol 8-fibroblast endoplazmasi

Hujayralar	Vazifasi
Eritrotsit	Eritrotsit asosan, organizm bilan atrof muhit oʻrtasidagi gazlar almashinuvini, yaʼni nafas olishni taʼminlaydi. Kislorodni oʻpkadan organizmning barcha toʻqimalariga yetkazib beradi.
Neytrofil	Neytrofillar bakteriyalar, viruslar va qo'ziqorin infektsiyalariga qarshi mudofaa chizig'idir va ular sahnada birinchi bo'lib paydo bo'ladi. Agar to'qimaning shikastlanishi bo'lsa, xemotaktik omillar deb ataladigan moddalar chiqariladi va u neytrofillarni tortad
Limfotsit	Hujayra va humoral immunitetda ishtirok etish, organizmni patogenga aylanishining oldini olish.
Eozinofil	Eozinofillar allergik reaktsiyalarda , shuningdek, gijja infestatsiyasi kabi parazitar infektsiyalarga qarshi ishlaydi. Qondagi eozinofillarning yuqori darajasi boshqa rezektsiyalardan ham kelib chiqishi mumkin.
Bazofil	bazofiller ham allergik reaktsiyalarda ishtirok etadi va ular gistamin va yallig'lanishga olib keladigan boshqa moddalar va qonning pıhtılaşmasını oldini oladi. Bassofillar - qat'iy to'qimalarga bog'lab qo'yilgan qonga o'xshash mast hujayralar (bazofillar qonda, mast hujayralari esa to'qimalarda)
Monotsit	Monotsit begona zarralarni yutib yuborishi va ularni fagotsitoz orqali yo'q qilishi mumkin. Bundan tashqari, monotsitlar antijen va sitokin ishlab chiqarishni amalga oshiradi.
Trobotsit	Qon plastinkalari osonlik bilan yemiriladi va qonning ivishida ishtirok etadi. Qon tomirlar jarohatlanganda T. xuddi shu joyga toʻplanadi va oʻzaro birikib, qonni quyultiradigan maxsus modda ajratadi; natijada laxta qon (tromb) hosil boʻladi va qon oqishi toʻxtaydi. Qon ketgandan, operatsiyadan keyin organizmning himoya reaksiyasi sifatida qonda T. soni ortadi (trombotsitoz)
Makrofag	Ushbu yirik immunitet hujayralari deyarli barcha to'qimalarda mavjud bo'lib, tanadan o'lik va shikastlangan hujayralarni, bakteriyalarni, saraton hujayralarini va uyali qoldiqlarni faol ravishda olib tashlaydi. Makrofaglar hujayralar va patogenlarni yutish va hazm qilish jarayoni fagotsitoz deb ataladi.
Fibroblast, fibrotsit	fibroblast - bu hujayradan tashqari matritsa, kollagen va biriktiruvchi to'qima hujayralaridan tashqari boshqa molekulalar sekretsiyasida ishtirok etadigan faol hujayra, asosan fibroblastlarning prekursor hujayralari vazifasini bajaradi. Fibrositlarga bo'lgan qiziqish so'nggi o'n yil ichida biologik tizimdagi muhim rollari tufayli tez o'sdi. Bu hujayralar, asosan, yaralarni tuzatish va fibrozga hissa qo'shadilar, chunki ularning faol shakli -fibroblastlarga aylanadi.
Plazmatik hujayra	Hujayrani tashqi tarafdan oʻrab turuvchi sitoplazma qobigʻi biologik membrananing oʻzidan iborat boʻlishi mumkin. Lekin koʻpincha, hujayra murakkab tuzilgan 3 qismdan: tashqi, oʻrta va ichki qismlardan hujayra (sitoplazma) qobigʻi bilan oʻralgan.
Yog‘ hujayrasi	Ular, glyukoza singari, hujayrada energiya berish vazifasini bajaradilar. Inson tanasida yog'lar muhim rol o'ynaydi. Energiya funktsiyasini bajarishdan tashqari, ular suv almashinuvi mexanizmlarida ishtirok etadilar. Yog 'hujayralarining etishmasligi yoki ko'pligi turli xavfli kasalliklarga olib kelishi mumkin.
Pigment hujayra	Pigment hujayralar organizmni ultrabinafsha nurlardan himoya qilish, termoregulyasiya funksiyasini bajaradi. Pigment hujayralar hayvonlar jinsni tanib olishi va ular rangining xilma-xil boʻlishida katta ahamiyatga ega. Oʻsimlik gullarining xilma-xilligi ham Pigment hujayralar bilan bogʻliq. Pigmentlar hujayra sitoplazmasida maxsus pigment donachalarida sintezlanadi.
Retikulyar hujayra	Retikulyar hujayralar qon yaratuvchi organlar asosini hosil qiluvchi, sitoplazmasi bazofil bo`yaluvchi, yadrosi oval, mayda donador xromatinli hujayralardir. Bu hujayralar ichakda, buy-rakda va boshqa a’zolarning shilliq qavatida ham uchraydi. Retikulyar hujayralar kam differensiallangan hisoblansa ham, ularning bo`linishi kam kuzatiladi. Ular o`simtali, sitoplazmasi ochroq bazofil bo`yaluvchi hujayralar bo`lib, turli ta’sirlar natijasida yumaloq shaklni oladi.
Endoteliy	Muskul, oʻpka, markaziy nerv sistemasi kapillyarlari devoridagi uzluksiz Endoteliy hujayraning yuqori darajada tanlab oʻtkazish xususiyatini taʼminlaydi. Bir qancha organlar (mas, buyrak chigali naylari, ichak vorsinkalari, endokrin bezlar) kapillyarlari Endoteliy si hujayralari sitoplazmasida yupqalashgan qismlar (fenestrlar) boʻlishi kapillyarlar devori orqali muayyan moddalar oʻtishini tezlashtirishi mumkin.
Adventitsial hujayra	Ular kam differensiallangan, yassi yoki duksimon shaklga zga hujayralar bo`lib, qon tomirlar atrofida joylashadi. Adventitsial hujayralar peritsitlardan farq qilib, hech qachon bazal membrana bilan o`ralmaydi. Ularning sitoplazmasi sust bazofil bo`yalib, o`zida kam miqdorda organellalar tutadi. Adventitsial hujayralar kam differensiallangan hujayralar bo`lib, ulardan ma’lum sharoitlarda fibroblastlar yoki adipotsitlar (yog` hujayralari) hosil bo`lishi mumkin deb hisoblanadi.