Qon va siyrak biriktiruvchi to‘qima Maqsad

Qon plastinkalari eritrotsitlar va leykotsitlar bilan bir qatorda qonning uchinchi xil shaklli elementlarini tashkil etadi. Leykotsitlar va eritrotsitlardan farqli ravishda qon plastinkalari haqiqiy hujayralar bo‘lmay, suyak ko‘migidagi gigant megakariotsit hujayralari sitoplazmasining mayda (kat­taligi 2–3 mkm) parchalari hisoblanadi. Shu tufayli trombo­tsit termini odam qon plastinkalariga nisbatan unchalik to‘g‘ri emas. O‘zida yadro saqlovchi va haqiqiy hujayralar bo‘lgan trombotsitlar faqat tuban umurtqalilarda (masalan, baqa qonida) kuzatiladi va Reklengauzen hujayralari deb ataladi. Normal sharoitda qon plastinkalarining miqdori odamda 1 mm³ qonda 200000 dan 300000 gacha (200–300x10⁹/l) bo‘ladi. Qon plastin­kalari odatda yumaloq va oval shaklga ega bo‘lib, ularda periferik, strukturaga ega bo‘lmagan zona – gialomer va marka­ziy, donador zona – granulomer tafovut etiladi.

Qon plastinkalari qonda turli shakllarda, ya’ni yosh, yetuk va qari plastinkalar shaklida uchrashi mumkin. Yosh plastinkalar to‘q binafsha rangga bo‘yalgan granulomer zonaga va och pushti gialomer zonaga ega bo‘ladi. Patologik holatlarda qonda degenerativ plastinkalar va gigant (7–9 mkm keladigan) plastin­kalar uchrashi mumkin.

Qon plastinkalari muhim biologik vazifalarni o‘tab, bu vazifalardan eng avvalo ularning qon ivishidagi rolini qayd qilib o‘tish kerak. Ularda trombokinaza, tromboplastin va hokazo (12 ga yaqin) faktorlar bo‘lib, bu faktorlar qon ivish protsessida aktiv ishtirok etadi. Trombotsitlarda 50 ga yaqin fermentlar borligi aniqlangan.