11
I. BOB. KAFEDRADA O„QUV JARAYONINI TASHKIL ETISH
1.1 Kafedrada o„quv jarayonini boshqarish me‟yoriy asoslari
Zamonaviy ta‟lim muassasi OTM rahbariyati, uning mijozlari (mazkur
holda, mijoz degada o„quvchilar- OTM ning o„quv jarayonida ishtirok etadigan
jismoniy shaxslar va ularning vakolatli shaxslari - ham fizik, ham yuridik
shaxslar tushuniladi) hamda ta‟lim jarayoni tomonidan qo„yiladigan talablar
o„quv jarayonini ma‟lum bir konsepsiya va tamoyillar asosida boshqarish
hisobiga qondiriladi.
O„quv muassalarini boshqarishning axborot tizimi o„quv jarayonini
tashkillashtirish uchta konsepsiya: modullik, o„ziga xoslik, inkapsulyasiyaga
asoslanadi.
Modullik konsepsiyasi. O„quv jarayonini modul asosida tashkil etish, uni
rejalashtirishdan boshlab, to natijalarni qayd qilishgacha bo„lgan barcha
bosqichlarda “O„quv Reja Modullari”, qisqacha qilib, O„RM deb ataluvchi eng
kichik ob‟ektlardan foydalanishni nazarda tutadi. O„RM o„quv jarayonini
rejalashtirish hamda resursli nizolarni hal etish uchun qo„llaniladi.
O„RM - bu asosiy hisob birligi. Har bir O„RM sistemada yagona bo„lib,
boshqalaridan mustaqil bo„ladi. O„RM quyidagi parametrlarni shartli ravishda
bog„lashga imkon beradi:
Ta‟lim tizimining o„quvchiga nisbatan ko„rsatadigan ta‟sirining minimal
akti
Uslubiy ta‟minot (forma, materil va h.k)
Moddiy-texnik resurslar
Hech bir O„RM o„quv jarayonining maksimal rejalashtirilgan takti (masalan,
semestr) dan kattaroq bo„la olmaydi va u mustaqil ravishda baholanishi hamda
shartli ravishda ta‟riflanishi kerak. Modulli tashkillashtirishda butun ta‟lim
jarayonining o„quvchiga ta‟sir bu uning shaxsan o„zi o„zlashtirgan O„RM lari
majmuidir [18].
Individuallik konsepsiyasi. O„quv jarayonini tashkillashtirishning
individualligi qayd qilish hamda rejalashtirishda har bir ob‟ektning shaxsiy
12
mazmunidan foydalanishni nazarda tutadi ya‟ni, qaydlar va rejalashtirish har bir
o„quvchi, auditoriya va h.k ga nisbatan alohida ravishda amalga oshiriladi.
O„ziga xoslik konsepsiyasi o„qishni har bir o„quvchi uchun unikal hisoblangan
individual o„quv rejalari asosida tashkillashtirishga imkon beradi.
Inkapsulyasiya konsepsiyasi. O„quv jarayonining inkapsulyasiyasi tashqi
nazorat organlari nuqtai nazaridan ahamiyatli hisoblanmagan OTMning ichki
biznes-jarayonlarini tashkillashtiruvchi detallarini berkitishni nazarda tutadi.
SHunday qilib, tashqi nazorat organlarining taqdim etiladigan hisobotga
qo„yadigan talablarning o„zgarishi tashkillashtirishni qayd qilish jarayonlarini
qaytadan tashkillashtirishga majbur qilmaydi.
O„quv jarayonini tashkil etish yuqorida qayd qilingan konsepsiyalarda
yangi boshqaruv sistemasining 5 ta asosiy tamoyiliga asoslanadi.
O„quv traektoriyalarini tanlash tamoyili.Tizim har bir o„quvchiga shaxsiy
o„quv rejani shakllantirish jarayonida ishtirok etish imkoniyatini beradi.
O„quv rejaning ko„p shakllilik tamoyili. Tizim ta‟limning turli shakllari
(loyihaviy-analitik sessiyalar, ustaxonalar, trenajerlar, ma‟ruzalar, imitatsion
o„yinlar va diplom loyihalari)ni amalga oshiradigan o„quv rejani shakllantirishi
kerak.
O„quvchining ta‟lim muhiti bilan o„zaro ta‟sirlashish omilining ko„p
o„lchamlilik tamoyili. Tizim O„MR o„quvchilari tomonidan o„zlashtirish omilini
quyidagi
“Sifat shkalasi” (baho);
“Siljish shkalasi” (“olingan reyting balli”)
“Sarflangan resurslar shkalasi” (“taqdim etilgan reyting balli”)
Moliyaviy shkala” va h.k.
“shkalalar” to„plamidan foydalangan holda o„lchash imkonini taqdim etishi
kerak.
O„quv rejasining geterogenlik va geteroxronlik tamoyili. Tizim
quyidagilarni ta‟minlashi kerak:
13
Rejalashtirishning geterogenligi, ya‟ni OTM ning umumiy o„quv rejasida
bog„lanadigan o„quv rejasining tarkibiga yuklanadigan maqsad va
ob‟ektlarning har xil jinsligi hamda ta‟lim dasturlari shakllarining turli
jinsligi (Oliy ta‟lim, OTM dan keyingi va qo„shimcha ta‟lim dasturlari).
Rejalashtirishning geteroxronligi- OTM umumiy o„quv rejasida
moslashtirilmagan o„quv dasturlarini rejalashtirish.
Tizim foydalanuvchilarga har xil hujjatlar paketini shakllantirgan holda,
ma‟lumotlarning ko„p qiymatli akslantirishini ta‟minlashi kerak.
Tizimning muvafaqqiyatli tadbiq etilishi OTM o„quv jarayonini
boshqarishning asosiy tamoyillariga o„zgartirish kiritadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
